حمدلله سجاسی قیداری

امروزه توجه به محیط زیست در تمامی بخش های کشور بالاخص محیط های روستایی اهمیت یافته است. به همین دلیل حفاظت از محیط به عنوان یک مسئولیت اجتماعی همگانی تلقی می گردد که همگان از جمله روستاییان در آن سهیم هستند. زیرا روستاییان به واسطه شیوه زندگی و فعالیت بیشترین ارتباط را با محیط و منابع موجود در آن دارند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل میزان مسئولیت پذیری اجتماعی روستاییان نسبت به پایداری محیط انجام شد. برای این منظور از روش شناسی توصیفی تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالعه میدانی (پیمایش با ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. حجم نمونه پژوهش را 213 خانوار روستایی چهار دهستان شهرستان خواف تشکیل داده اند. برای جمع آوری داده ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که براساس شاخص ها و مؤلفه های ابعاد پنج گانه مسئولیت پذیری اجتماعی مستخرج از ادبیات نظری استفاده شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که خانوارهای روستایی نمونه در برخورداری از مؤلفه های ابعاد زیست محیطی، اخلاقی و اجتماعی در وضعیت ضعیف، در مؤلفه های بعد اقتصادی در وضعیت متوسط و در مؤلفه های بعد قانونی در وضعیت خوبی قرار دارند. همچنین با استفاده از مدل اولویت بندی کوپراس بین روستاهای مورد مطالعه درخصوص برخورداری از مسئولیت پذیری اجتماعی رتبه بندی انجام گرفت که روستای مزرعه شیخ با بیشترین امتیاز در رتبه اول و روستای برآباد در رتبه دوم قرار دارند. به عبارت دیگر، روستاییان ساکن در این روستاها احساس مسئولیت بیشتری نسبت به محیط زیست دارند. لذا می توان گفت در شرایط موجود، حفظ محیط زیست به عنوان یک دغدغه اجتماعی و اخلاقی و رفتار جمعی در بین روستاییان شکل نگرفته است. چنین وضعیتی می تواند ناشی از ضعف در اجرای دقیق و اصولی قوانین زیست محیطی، ضعف در آگاهی بخشی های زیست محیطی در محیط های روستایی باشد که مستلزم تقویت است.