فوزیه الهام پور

پیشرفت تحصیلی در هر نظام آموزشی، یکی از شاخص های موفقیت علمی و زمینه توسعه جوامع است. هدف پژوهش تبیین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بر اساس سرسختی و ادراک محیط کلاس با میانجیگری درگیری تحصیلی در یک مدل، و روش پژوهش، توصیفی یا غیر آزمایشی بود. نمونه ای 300 نفری از کلیه دانش آموزان دختر و پسر سوم تجربی دزفول در سال تحصیلی94- 93، به حجم1411 نفر، با روش چند مرحله ای تصادفی ساده، انتخاب و به پرسشنامه سرسختی کوباسا (1994)، با 68/0= پایایی، شاخص های برازش,GFI=0/93) (RMSEA=0/074، فعالیت های کلاس درس من(MCA) جنتری،گابل و ریزا (2002)، با 81/0=پایایی،,GFI=0/93) (RMSEA=0/063 و راهبردهای انگیزشی برای یادگیری(MSLQ) پینتریچ و دیگروت (1994)، با 90/0= پایایی و ,GFI=0/94) (RMSEA=0/058 دارای روایی مناسب پاسخ دادند. داده ها با روش مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان داد: الگوی علٌی تبیین پیشرفت تحصیلی براساس سرسختی و ادراک محیط کلاس با میانجیگری درگیری تحصیلی با داده های گردآوری شده برازش دارد. اثر مستقیم درگیری تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی32/0، اثر مستقیم ادراک محیط کلاس بر درگیری تحصیلی 758/0، اثر غیر مستقیم ادراک محیط کلاس بر پیشرفت تحصیلی با میانجیگری درگیری تحصیلی 24/0، مثبت و معنادار و اثر سر سختی بر پیشرفت تحصیلی 29/0- ، منفی و معنادار شد. به طورکلی سرسختی و ادراک محیط کلاس % 7/ 16 از واریانس پیشرفت تحصیلی و ادراک محیط کلاس %9/57 از واریانس درگیری تحصیلی را تبیین کردند. با توجه به اهمیت درگیری تحصیلی در ارتباط با پیشرفت تحصیلی ضرورت دارد که برنامه ریزان و معلمان فرصت هایی برای فعال سازی و بهره مندی از تکالیف چالش برانگیز را برای دانش آموزان فراهم کنند.

هدف این پژوهش مقایسه رابطه بین درگیری تحصیلی، سرسختی، ادراک محیط کلاس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر بود. روش پژوهش علی – مقایسه ای بود. از جامعه آماری (1411 نفر)، نمونه ای با حجم 300 دانش آموز (150 دختر و 150 پسر)، سوم تجربی دزفول به روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سرسختی کوباسا (1994)، پرسشنامه ادراک فعالیت های کلاسی من جنتری، گابل و ریزا (2002) و پرسشنامه درگیری تحصیلی از خرده مقیاس های راهبردهای-انگیزشی برای یادگیری پینتریچ و دیگروت (1994) استفاده شد. داده ها، با روش همبستگی پیرسون و آزمون معناداری Z فیشر تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان دادند ضرایب همبستگی بین پیشرفت تحصیلی و درگیری تحصیلی دانش آموزان دختر 0/160= R و پسر 0/358=R در سطح 0/05 =P معنادار بودند ولی تفاوت بین این دو ضریب برابر 1/80 =Z که در سطح 0/05 =P معنادار نبود. ضرایب همبستگی بین پیشرفت تحصیلی و سرسختی دانش آموزان دختر 0/162- =R و پسر 0/183-=R منفی و معنادار بودند ولی تفاوت بین این دو ضریب برابر 0/18=Z که در سطح 0/05 =P معنادار نبود. ضرایب همبستگی بین پیشرفت تحصیلی و ادراک محیط کلاس دانش آموزان دختر برابر 0/036- =R و معنادار نبود ولی در پسران 0/252- =R و در سطح 0/002 =P معنادار شد. لذا تفاوت بین این دو ضریب برابر 2/48 =Z که در سطح 0/05 =P معنادار بود. ضرایب همبستگی بین ادراک محیط کلاس و درگیری-تحصیلی دانش آموزان دختر 0/556=R و در پسران 0/664=R که در سطح 0/000 =P معنادار بودند ولی تفاوت بین این دو ضریب برابر 1/43= Z که در سطح 0/05 =P معنادار نبود. ضرایب همبستگی بین سرسختی و ادراک محیط کلاس و همچنین بین سرسختی و درگیری تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر معنادار نبودند بنابراین تفاوت بین آن ها هم معنادار نشد. به طورکلی، از شش مقایسه روابط بین هر جفت از متغیرهای موردمطالعه، رابطه پیشرفت تحصیلی و ادراک از محیط کلاس بین گروه دختران و پسران تفاوت معناداری وجود داشت که دلیل احتمالی آن نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی است. لذا ضرورت دارد که اولیاء و مربیان برای هر دو جنس فرصت های مناسب رشد و پیشرفت را فراهم کنند.