مسلم بامری

در طول یک دهه گذشته، به بهانه فعالیت های هسته ای، تحریم های بین المللی چندجانبه و یکجانبه گسترده ای علیه جمهور اسلامی ایران وضع شده است. قطع گلوگاه های مالی و پولی میان بانک مرکزی و سایر بانک ها و نهادهای مالی ایران با خارج، بلوکه شدن مقادیر زیادی از درآمدهای نفتی کشور و قطع بخش عمده ای از صادرات نفت ایران باعث کاهش شدید رشد اقتصادی شده است. توافق برجام و ورود کشور به جامعه بین الملل، فرصت های جدید و پیامدهای مهمی را برای طرفین به همراه داشت. پژوهش حاضر به میزان تاثیر برجام و مذاکرات هسته ای بر رونق اقتصادی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است و همچنین وضعیت اقتصاد کشور در ابعاد مختلف از جمله رشد اقتصادی، سرمایه گذاری خارجی، فروش نفت و انرژی و ... را با دوران پیش از برجام مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. پرسش اصلی تحقیق این است برجام چه تاثیری بر اقتصاد ایران داشته است؟ از دید محقق توافق برجام نقطه عطفی در سیاست و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران است که فرصت ها و گشایش هایی در اقتصاد کشور به همراه داشته است. اما هنوز موانع بسیاری در تبادل اقتصاد ایران با اقتصاد بین الملل وجود دارد که نیاز به زمان بیشتری دارد.

استحاله فرهنگی بعنوان یکی از نشانه های افول اهداف راهبردی کشورها و واحدهای سیاسی محسوب می شود. هر کشوری که در معرض قدرت و کنش معطوف به امنیت سازی قرار گیرد، نیازمند بهینه سازی موقعیت خود از طریق گفتمان های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی است. دشمن همواره در تلاش است برای بسط و گسترش تهدید خود در گام اول بر جوامع هدف و در درجه بعد بر تمام جهان دست پیدا کند و با سود جستن از فناوری برتر و قدرت ارتباطی و رسانه ای خود، سیاست های استعماری نوینی را به مرحله اجرا بگذارد. در دهه های اخیر مقام معظم رهبری بارها به مسئله تهدیدات نرم دشمن اشاره فرمودند، ایشان هدف دشمن از تهدید نرم در کشور را که عده ای آن را باور نداشتند و هنوز هم باور ندارند، فرهنگ و اخلاق اسلامی می دانند و معتقدند که دشمن می خواهد هرآنچه خود بپسندد به افکار و عقاید ملت ما منتقل کند. دشمن از راه اشاعه فرهنگ غلط- فرهنگ فساد و فحشاء سعی می کند جوان های ما را از ما بگیرد، کاری که دشمن از لحاظ فرهنگی می کند یک "تهاجم فرهنگی" بلکه باید گفت یک "شبیخون فرهنگی" یک "غارت فرهنگی" و یک "قتل عام فرهنگی" است. نوشتار حاضر با هدف تبیین راهبرد تهدید نرم دشمن (جنگ نرم و نفوذ) و چگونگی تاثیر آن بر استحاله نمودن فرهنگ کشور در اندیشه مقام معظم رهبری به روش اسنادی-توصیفی و تحلیلی به استناد سخنرانی های ایشان در دهه های اخیر انجام شده است.

نشاط سیاسی و آرامش روانی در هر کشوری لازمه هماهنگی و بهاء دادن به انجمن های مردم نهاد به ویژه احزاب و تشکل های سیاسی است که نقش بی بدیلی در ارتقاء آگاهی های سیاسی و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت امورات خود دارا است؛ موضوعی که به یکی از دلمشغولی های دولت های مختلف در کشورهای کمتر توسعه یافته تبدیل شده است. تشکیل احزاب سیاسی در ایران به بیش از صد سال اخیر می رسد و همواره به دلایل گوناگون دچار فراز و نشیب هایی بوده است. هرگاه احزاب سیاسی و مشارکت مردم در تصمیم گیری رشد پیدا کند توسعه سیاسی و نشاط سیاسی در کشور ملموس می باشد. نکته تاریک در توسعه سیاسی با تکیه بر گسترش و سازمان بندی احزاب این است که اکثر احزاب و تشکل های سیاسی در کشورمان در ایام انتخابات فعالیت می کنند و در سایر ایام غیرفعال می گردند و در همین راستای شخصیت های برجسته ملی و فرهنگ عشیره ای با نفوذ کلامی و جاذبیت خود تأثیر بیشتری دارند تا احزاب. پژوهش حاضر به بررسی احزاب و نهادهای مدنی و تأثیر آن در نشاط سیاسی و اجتماعی مردم در چهار ساله اول دولت روحانی پرداخته است و وضعیت تشکل ها و انجمن های سیاسی با هرگونه سلایق سیاسی مختلف را در این دوران مورد بررسی قرار می دهد.

مسئله رؤیت خداوند در روز واپسین، در اندیشه ابن عثیمین از مباحث حائز اهمیت به شمار می رود. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی و با مراجعه به منابع علمی کتابخانه ها و با هدف ارزیابی دیدگاه ابن عثیمین درباره رؤیت الهی سامان یافته و قصد دارد رویکرد این عالم سلفی را مورد بررسی و نقد قرار دهد. از منظر ایشان، خداوند در روز قیامت دیده می شود؛ منهج فکری و تفسیری او در صفات خبری، انکار مجاز، مخالفت با تاویل گرایی و دفاع از نظریه تجسیم و تشبیه، وی را به این اعتقاد رهنمون ساخته است. ایشان برای اثبات مدعای خویش به آیات 22 و 23 سوره مبارکه قیامت و آیه 103 انعام و آیه 10سوره مبارکه طه و روایات استدلال نموده است. از یافته های جستار مورد اشاره آن است که ادعای ابن عثیمین با آیات قرآن و نگرش عالمان سلفی مانند مجاهد و رشیدرضا در تعارض است و روایات رویت متواتر نبوده و با احادیث منقول در کتب فریقین همخوانی ندارد. به همین خاطر ادعای اجماع وی قابل اثبات نیست. واژگان کلیدی ابن عثیمین، رویت خدا، تأویل گرایی، جسمانیت خدا و اجماع سلف. مسئله رؤیت خداوند در روز واپسین، در اندیشه ابن عثیمین از مباحث حائز اهمیت به شمار می رود. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی و با مراجعه به منابع علمی کتابخانه ها و با هدف ارزیابی دیدگاه ابن عثیمین درباره رؤیت الهی سامان یافته و قصد دارد رویکرد این عالم سلفی را مورد بررسی و نقد قرار دهد. از منظر ایشان، خداوند در روز قیامت دیده می شود؛ منهج فکری و تفسیری او در صفات خبری، انکار مجاز، مخالفت با تاویل گرایی و دفاع از نظریه تجسیم و تشبیه، وی را به این اعتقاد رهنمون ساخته است. ایشان برای اثبات مدعای خویش به آیات 22 و 23 سوره مبارکه قیامت و آیه 103 انعام و آیه 10سوره مبارکه طه و روایات استدلال نموده است. از یافته های جستار مورد اشاره آن است که ادعای ابن عثیمین با آیات قرآن و نگرش عالمان سلفی مانند مجاهد و رشیدرضا در تعارض است و روایات رویت متواتر نبوده و با احادیث منقول در کتب فریقین همخوانی ندارد. به همین خاطر ادعای اجماع وی قابل اثبات نیست.

در کنار درخشش ارزش های ناب اسلامی، عده ای در مقابل با تحریف اندیشه های زلال الهی اقدام به شکل نهادن جریان های سلفی افراطی در عصر حاضر شدند. این جریان ها به پشتوانه ادبیات فقهی و شبکه معنایی گسترده توانسته به یکی از مهمترین چالش های پیش روی جهان معاصر تبدیل شود. جمهوری اسلامی ایران درسالیان متمادی از طریق استان های جنوب شرق کشور با جریان های افراطی و سلفی دست و پنجه نرم می کند. در همین راستای، استان سیستان و بلوچستان که در ادوار گذشته میان اهل سنت و تشیع تعاملات شایسته ای برقرار بود، امروزه با نفوذ اندیشه های تفرقه انگیر سلفی های افراطی متاثر ازآن سوی مرز توانسته به عنوان یک تهدید، امنیت ملی جمهوری اسلامی را خدشه دار کند. در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سئوال هستیم که نفوذ تفکر سلفیت در استان سیستان و بلوچستان چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ فرضیه مطرح شده در پاسخ این است، نفوذ تفکر سلفیت از طریق پیدایش جریان های افراطی داخل استان و ارتباط آن با گروه های تکفیری خارج از کشور، مبارزه با نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و ایجاد شکاف های قومیتی و مذهبی توانسته برای امنیت کشور تهدید جدّی به شمار آید. این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی با شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی (مصاحبه)، کتابخانه ای و مشاهدات عینی ارائه گردیده است.