سعید آقارضایی

تأسیس یک نیروی نظامی ملی از اولین برنامه های نمایندگان ملت در مجلس اول مشروطیت بود. عمر کوتاه مجلس و کودتای محمدعلی شاه، از موانع اصلی در تحقق این آرمان گشت. با تلاش های نمایندگان و آزادی خواهان در مجلس دوم، نیروی ژاندارمری دولتی تأسیس شد. نیرویی که از زمان شکل گیری تا ادغام در ارتش متحد الشکل، نقشی پویا و فعّال در تحولات کشور ایفا نمود. این جستار می کوشد با واکاوی بسترها، تأثیرگذاری آن ها را در رویکرد و نقش نیروی ژاندارمری در دو رویداد جنگ جهانی اول و کودتای سوم اسفند 1299 را مورد پژوهش قرار دهد. نوشتار با روش تاریخی و رویکرد توصیفی-تحلیلی به واکاوی موضوع پرداخته و یافته های پژوهش نشان می دهد، پیوند گروهی از افسران ژاندارمری با دموکرات ها و استقلال عمل افسران ایرانی موجب اتحاد ژاندارمری با ملّیون در تقابل با قوای روسیه تزاری و انگلستان گشت؛ اما آسیب های جنگ و بحران های عمیق مالی و سیاسی که کشور را به ورطه تجزیه و تحت الحمایگی کشانده بود، آرمان ها و اهداف افسران ژاندارمری را به محاق برد و نیروی ژاندارمری در واکنش به این وضعیت با انفعال و همکاری بخشی از بدنه این نیرو با کودتای سوم اسفند 1299 همراه گشت.

در عصر صفوی، علم پزشکی در منطق کلاسیک و سنتی خود به خصوص در عهد شاه عباس رشد زیادی پیدا کرد. با این حال پزشکی در عصر صفوی مانند دیگر حوزه ها همچون معماری و هنر به دستاوردهای چشمگیری دست نیافت. از منظر سفرنامه ها و یادداشت های سیاحان اروپایی که در دوره مذکور به ایران آمده اند، وضعیت پزشکی صفوی در مقایسه با اروپا در جایگاه نازل تری قرار می گیرد. هرچند برخی از این منابع به دستاوردهای پزشکی ایرانیان بویژه در داروسازی و درمان برخی بیماری ها اشاره می کنند. لیکن در دوره دوم حکومت صفوی با گسترش خرافات و تعصبات دینی، عدم امنیت جانی و مالی، افزایش گروه پزشکان تجربی، ورود پزشکان به عرصه سیاست و مهاجرت پزشکان مجرب به کشورهای دیگر باعث رکود و تضعیف دانش پزشکی در ایران شد. کوشش ما در مقاله این است که با تکیه بر سفرنامه های اروپاییان، تصویری از اوضاع پزشکی عصر صفویه ارائه دهیم.

تاریخ عقد العلی للموقف الاعلی از تواریخ محلی می باشد که توسط افضل الدین ابوحامد کرمانی ملقب به افضل کرمان در اواخر قرن ششم هجری به رشته تحریر درآمده است. افضل، مشیت الهی و تاثیر آن را ورای افعال بشری می داند و با دیدگاه های نجومی درصدد تفسیر وقایع کرمان می باشد. نثر این کتاب مصنوع و منشیانه و موضوع اصلی کتاب اوضاع سیاسی، اجتماعی کرمان در زمان زوال سلجوقیان تا روی کار آمدن ملک دینار غز است. این کتاب از آثار ارزشمند تاریخ نگاری و ادبی عصر سلجوقیان می باشد که علاوه بر اطلاعات تاریخی و جغرافیایی ایالت کرمان، یک سیر الملوک برای ارشاد و رهنمود امرای کرمان است. مقاله حاضر به معرفی افضل کرمان و بررسی اثر تاریخ نگارانه ی وی می پردازد.