بهناز کیانی

ذهن آگاهی از راه مکانیزم های فرا تشخیصی از جمله برنامه ریزی اثرگذار است. هدف این مطالعه بررسی تأثیر آموزش مراقبه ذهن آگاهی بر کارکرد برنامه ریزی نوجوانان دختر با علایم زیر آستانه تشخیص اختلال نقص توجه- بیش فعالی (ADHD) در آزمون برج لندن (TLT) بود. این پژوهش آزمایشی شامل طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش تمام نوجوانان دختر (13 تا 15 سال) با علایم زیر آستانه تشخیص ADHD بود که پس از غربالگری، 30 نفر به عنوان اعضای نمونه به گونه تصادفی در گروههای درمان (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. تمرین های مراقبه ذهن آگاهی در 8 جلسه 90 دقیقه ای در طول 8 هفته به گروه درمان ارایه شد. اما، گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. TLT پیش از مداخله و 1 ماه پس از اتمام مداخله در مورد هر دو گروه اجرا شد. نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه نشان داد که کارکرد برنامه ریزی گروه درمان در TLT از نظر تعداد مسئله های حل شده صحیح و نمره صحیح درصدی در 1 ماه پس از پایان مداخله در مقایسه با گروه کنترل با اندازه اثر بالا، به گونه معناداری بهبود می یابد (05/0>P). اما، تفاوتی معنادار بین دو گروه در زمان برنامه ریزی و زمان کل در 1 ماه پس از مداخله وجود نداشت. در مجموع، آموزش مراقبه ذهن آگاهی کارکرد برنامه ریزی در TLT را در نوجوانان دختر ADHD زیر آستانه تشخیص بهبود می بخشد. تلاش های توسعه درمان باید جمعیت های بالینی را هدف قرار دهد که مشکلاتی در این مکانیزم فرا تشخیصی نشان می دهند.

هدف : هدف پژوهش حاضر، بازسازی و بررسی روایی و پایایی فرم فارسی خودگزارشی مقیاس درجه بندی سوانسون، نولان و پلهام (نسخه چهارم) ( SNAP-IV ) بود. روش : جامعه پژوهش، شامل تمام دانش آموزان دختر 13 تا 15 سال شهر شیراز بود. به منظور تهیه فرم فارسی خودگزارشی مقیاس درجه بندی SNAP-IV ، ابتدا متن انگلیسی مقیاس (فرم والدین) به فارسی ترجمه شد. سپس تغییراتی در آن به منظور هم خوانی با هدف خودگزارشی یودن این فرم صورت گرفت. محتوا، چهارچوب پاسخ دهی و رسا بودن فرم فارسی پرسش نامه توسط داوران روان شناس تأیید شد. سپس290 دانش آموزان که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، آن را تکمیل کردند. به منظور بررسی روایی سازه، خرده آزمون توالی حرف و عدد بر روی 30 دانش آموز اجرا شد. هم چنین، مقیاس درجه بندی SNAP-IV (فرم والدین) دراختیار والدین این30 دانش آموز قرار گرفت. داده ها به روش آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و کجی)، همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی اکتشافی، تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها : نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، حاکی از وجود دو عامل مجزای بی توجهی و بیش فعالی/ تکانش گری بود. این دو عامل، 23/38 درصد از واریانس کل را تبیین کردند. ضریب آلفای کرونباخ، ضریب اسپیرمن- براون و ضریب تنصیف گاتمن به ترتیب برای بُعد بی توجهی 81/0، 81/0 و 80/0 و برای بُعد بیش فعالی/ تکانش گری 75/0، 65/0 و 64/0 به دست آمد. نتیجه گیری : با توجه به خصوصیات روان سنجی فرم فارسی خودگزارشی مقیاس درجه بندی SNAP-IV ، می توان از آن برای ارزیابی و غربال گری نوجوانان مبتلا به اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی استفاده کرد.