سید امیرحسین بنی اشراف

نویسندگان مقاله حاضر با تکیه بر معرفت شناسی پیشینی و پسینی، در پی بررسی مفهوم عدالت از دیدگاه های مختلف در اندیشه سیاسی غرب و اسلام هستند، که نمود آن را می توان در جدال اندیشه ورزی تاریخ مند و فراتاریخ مندگرایی در بحث عدالت مشاهده کرد. لذا، با انتخاب روش تفهمیِ حامد ابوزید، تلاش شده است تا در دو بخش مجزا و با گزینش اندیشمندانی از سه دوره کلاسیک، جدید، و معاصر مغرب زمین از یک طرف و برخی از متقدمین و متأخرین اندیشه اسلامی از طرف دیگر، پیشینه مجادلات غربی و اسلامی مورد کنکاش قرار گیرد. بدین مفهوم که در بخش غربی آن تأکید خواهد شد که تاریخ مندی و فراتاریخ مندی مفهوم عدالت در مغرب زمین رابطه تقریباً این همانی با ازلی و مخلوق بودن مفاهیم در ساحت اندیشه اسلامی دارد. بر این اساس، سؤال و فرضیه تحقیق به شرح ذیل است: سؤال اصلی: چه نسبتی میان سامان مفهوم عدالت در دو ساحت اندیشه ورزی اسلامی و مغرب زمین وجود دارد؟ فرضیه: جدالی که در مغرب زمین پیرامون تاریخ مندی و فراتاریخ مندی مفهوم عدالت وجود دارد در قلمرو اندیشه اسلامی در ذیل جدال های ازلی بودن و مخلوق بودن متن مقدس قرار می گیرد.

تروریسم را می توان از جمله مهم ترین و جدی ترین تهدیدات امنیتی عصر جدید دانست که صلح بین الملل را به مخاطره می اندازد. تروریسم در روند تحولی خود، با پشت سر گذاشتن امواج آنارشیستی، ناسیونالیستی و چپ جدید به موج پنجم خود تحت عنوان تروریسم رادیکال ورود پیدا کرده است که شکل نوینی از تروریسم را ارائه می کند. مقاله حاضر در پی پاسخ به چیستی ماهیت موج پنجم تروریسم و شناخت بنیان های نظم سرمایه داری پست مدرن در این موج است. در پاسخ به این پرسش، موج پنجم تروریسم، واکنشی به نظم سرمایه داری پست مدرن تبیین شده که واجد مؤلفه هایی همچون گسترش دامنه جغرافیایی، تشدید کنش های تروریستی و تقابل با وجوه سرمایه دارانه نظم موجود است. تروریسم نوین با ویژگی هایی همچون شبکه ای، ذهنی و غیرسرزمینی بودن به مراتب خطرناک تر از امواج پیشین تروریسم است. بر همین اساس، درک تحول در مفهوم تروریسم و چیستی تروریسم جدید، هدف اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. برای آزمون فرضیه، دو گروه تروریستی مهمی که در قالب تعاریف موجود از موج پنجم تروریسم ظهور کرده اند از جمله داعش و بوکوحرام با استفاده از رویکرد تحلیل مقایسه ای مورد بررسی قرار گرفته اند.  

هر جامعه ای اعم از بدوی و مدنی، مبتنی بر یک شکل بندی سیاسی است که برای ماندگاری خود باید از یک ساز و کار اقتصادی بهره مند باشد. این ساز و کار اقتصادی در زمان جاهلی بر استفاده ابزاری از موقعیت جغرافیایی مکه به عنوان یک منطقه استراتژیک تجاری- دینی و نیز اقتصاد قبیله با مولفه هایی چون غارت، غنیمت و... مبتنی بوده است. با ظهور اسلام و تشکیل جامعه اسلامی تحت رهبری حضرت محمد(ص) قابل انتظار است که نظام نوپای وی هم نیازمند بنیان و ساز و کاری اقتصادی بوده و اقتصاد اعراب جاهلی که به صورت و سیرت در وضعیتی بدوی و عمدتاً غیراخلاقی قرار داشت، مورد تأیید اسلام نباشد. وانگهی عبور از این ساختار و جایگزینی آن با نظامی جدید از مبادی و مبانی اقتصادی هم ممکن نبود. لذا تحقیق حاضر به دنبال ارائه چارچوبی روشی برای فهم درست تر از مدیریت پیامبر(ص) در حوزه اقتصاد سیاسی و در رویارویی با اقتصاد سیاسی صدر اسلام است. رفتار مدیریتی پیامبر(ص) در مسیر تعالی بخشی است و ما می توانیم این تعالی بخشی را در مفهوم امروزی ایدئالیسم عینی گرا پی گرفته و قابل فهم نماییم و امروزه نیز به عنوان الگویی قابل قبول در مدیریت اقتصاد سیاسی از آن بهره مند شویم.

یکی از موضوعاتی که به بررسی روابط احزاب یا شکاف های اجتماعی به عنوان بازیگران نظامی سیاسی می پردازد نظریه بازی هاست. از نکات محوری این نظریه، عقلانیت بازیگران شرکت کننده در بازی است، یعنی بازیگران تلاش می کنند بیشترین امتیاز را از طرف مقابل بگیرند. این بازیگران می توانند در نقطه ای به نام نقطه زینی با یکدیگر توافق و بیشترین سود و کمترین ضرر را عاید خود کنند. می توان نظریه تعدیل هندسی را مکملی برای نظریه بازی ها در نظر گرفت. در این مقاله در قالب تعدیل هندسی به دنبال ارائه توافقی میان احزاب پارلمان با استفاده از مفاهیم هندسی هستیم و با در نظر گرفتن حالت های مختلف همکاری احزاب در نظامی پارلمانی، ضمن به دست آوردن همنشینی معقول، با استفاده از نظریه ائتلاف به دنبال کاهش تضادها و تعارضات و ارائه فرمولی ریاضی بدین منظور هستیم.

این نوشتار به دنبال مطالعه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با رویکرد رئالیسم فرهنگی آلستیر آین جانستون است. رهیافت هایی که تا کنون به طور عام به مقوله ی سیاست خارجی و از جمله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می پردازند، تحت تأثیر سنت رئالیسم و تا حدودی نظریه انتقادی و سازه انگاری بوده اند. این پژوهش با نابسنده دانستن مطالعات پیشین و با اتکا بر رویکرد جانستون در خصوص چین نقطه تأکید خود را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر «جستجو و حفظ شأن هویتی در سیستم بین المللی» و نقش آن می گذارد و مفروضات واقع گرایانه را با مقولات فرهنگی ترکیب می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که یک نوع همخوانی آشکار میان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و رئالیسم فرهنگی جانستون دیده می شود. بر این اساس تمایلات استراتژیک و نظامی جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه خاورمیانه تابعی از فرهنگ استراتژیک و رئالیسم فرهنگی و همچنین تحت تأثیر تمایل این کشور برای کسب جایگاه و شأن در سیستم بین الملل است. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی-توصیفی است و برای تحلیل از نظریه رئالیسم فرهنگی جانستون استفاده شده و گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای بوده است.