اقبال امیری

مقاله حاضر با بررسی روند توسعه یافتگی اقتصادی در سه کشور آسیایی هنگ کنگ، سنگاپور و تایوان، مشهور به ببرهای اقتصادی آسیا در پی ایجاد یک مدل برای توسعه اقتصادی در دیگر کشورهای در حال توسعه می باشد. به رغم تفاوت هایی که در روند توسعه یافتگی این کشورها وجود دارد اما به طور کلی می توان گفت مدل توسعه یافتگی این کشورها دارای مشابهت های ذاتی و به گونه ای در سطح جهان منحصر به فرد می-باشد. در خصوص این که چرا این کشورها توانستند برنامه های توسعه ی خود را صرف نظر از نوع برنامه ها با موفقیت به اجرا در آورند نمی توان یک عامل را به تنهایی ضامن اجرای موفقیت آمیز برنامه های توسعه در این کشورها دانست؛ بلکه نوع ماهیت دولت در این کشورها، به علاوه ی عواملی چون فرهنگ، نیروی انسانی، اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد و ماهیت سیاست خارجی این کشورها که در یک رابطه تنگاتنک با هم، یک مدل پنج ضلعی را شکل داد ه اند و رشد مداوم اقتصادی بالای چهار درصد به عنوان تیغ برنده و عامل تسریع کننده نیز در مرکز این مدل فرآیند توسعه یافتگی را در این کشورها شکل بخشیده است که ما در این پژوهش این مدل را «ستاره ی اقبال» یا «پنجه ی توسعه» نام نهاده ایم.

روحانیت، عنصر اصلی مولّد فرهنگ در کشور ما بوده است. در طول تاریخ هنجارها و ارزشها، عمدتاً از طریق آنها به جامعه تزریق گردیده و جزو فرهنگ عامّه مردم درآمده و گفتار و کردار این قشر معتمد دینی، همواره، حجت شرعی و مقبول افراد جامعه بوده است. روحانیت در تاریخ کشورمان، همواره به عنوان متولی اصلی هدایت دینی در جامعه به حساب می آید؛ مرجع رسمی تبیین ارزشها و تثبیت باورهای دینی و استنباط و افتای احکام عملی روحانیت بوده و خواهد بود. روحانیان مبارز شیعه به دلیل توانایی در استفاده از عوامل انسانی و عوامل الهی برای ایجاد تحول در ایران زمان پهلوی، بالاترین نقش را در پیروزی انقلاب اسلامی ایران داشتهاند. امروزه جریان های هستند که با اهداف و مقاصد شوم درصدد کمرنگ جلوه دادن نقش روحانیت در انقلاب اسلامی می باشند لذا سوال اصلی این نوشتار تبیین نقش روحانیت در عرصه انقلاب اسلامی از آغاز نهضت تا کنون می باشد. مفروض این تحقیق این است که روحانیت همواره در تمامی عرصه های مبارزاتی علیه ظلم حضور فعال داشته و در مقام مهم اجتماعی که نفوذ در خور توجهی در جامعه ایران از دیرباز داشته است، در فرایند بسیج سیاسی مخالفین شاه، طی سال های 1342 تا 1357 نقش موثری ایفا نموده است و پس از آن نیز با انجام خدمات برجسته در نقش سازنده ای را ایفا نموده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران را می توان نقطه عطفی برای تحقق تمدن نوین اسلامی دانست زیرا که با این انقلاب، معادلات حاکم بر زندگی اجتماعی مسلمانان دگرگون شد و فضای مناسبی برای تمدن سازی اسلامی فراهم شد. انقلاب اسلامی فرصتی بی بدیل را در اختیار متولیان معارف دینی قرار داد تا الگوی اجرایی تمدن اسلامی را طراحی و مراحل اجرایی آن را قدم به قدم دنبال کنند به همین دلیل تمدن اسلامی و تمدن سازی نوین اسلامی از کلید واژه هایی هستند که در سال های اخیر به موازات افزایش تهاجم فرهنگ غربی توسط رهبر معظم انقلاب به کارگرفته شده است. تحقق تمدن نوین اسلامی بدون داشتن نقشه راه و چارچوب و الگویی جامع و پیشرو ممکن نخواهد بود، در این زمینه لازم است الزامات و آسیب های تشکیل تمدن نوین اسلامی مورد شناسایی قرار گیرد. جهت نیل به سوی تحقق تمدن نوین اسلامی در مسیر صحیح، موانع و آسیب های همچون مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان، عدم توجه به عقلانیت دینی و عدم پیروی از رهبری واحد و چالش هایی مانند فرهنگ مهاجم غربی و اختلاف افکنی در میان مسلمانان وجود دارد. بررسی حاضر با مطالعه کتابخانه ای و اسنادی در پی پاسخ به این سوال اصلی است که چه الزاماتی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی ضروری است و چه موانع و چالش های پیش روی تحقق تمدن نوین اسلامی وجود دارد؟

حضور تدریجی اسرائیل در قفقاز و به خصوص جمهوری آذربایجان که بر مبنای تفکر ابتدایی «دکترین بن گوریون» صورت گرفته بود پس از سال 1992 در گونه های مختلف اقتصادی، مالی، سیاسی و امنیتی و فرهنگی نمود یافته است، گرایش جمهوری آذربایجان به تعامل گسترده تر با اسرائیل به منزله متحد استراتژیکی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه و ضعف ساختار های ناموزون اقتصادی و سیاسی داخلی این کشور، از مقطع زمانی یازدهم سپتامبر 2001 تاکنون افزایش یافته است که می توان عواملی چون انقلاب های رنگی در محیط پیرامونی روسیه و دغدغه امنیتی مقامات جمهوری آذربایجان از تروریسم، گروه های بنیادگرای اسلامی نظیر القاعده و تهدیدات نامتقارن را در این مقوله مؤثر دانست. جمهوری آذربایجان به عنوان یکی از مهم ترین جمهوری های منطقه قفقاز دارای روابطی دوسویه با کشور ایران و اسرائیل می باشد که در این بین پر رنگ تر شدن رابطه این کشور با یکی از این دو باعث سردی در روابط طرف مقابل می شود... حضور اسرائیل در جمهوری آذربایجان به مثابه محیط امنیتی پیرامونی جمهوری اسلامی ایران می تواند با توجه به واگرایی جمهوری اسلامی ایران از سیاست گذاری های یک جانبه گرایانه ائتلاف غرب و اسرائیل به عنوان متحد نزدیک راهبردی نو محافظه کاران آمریکا در خاورمیانه به کاهش سطح تأثیرگذاری راهبردی– امنیتی جمهوری اسلامی ایران در این کشور و کاهش امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران بینجامد. در واقع با حضور بیش تر اسرائیل در جمهوری آذربایجان، می توان انتظار داشت که تعداد کارشناسان اقتصادی– امنیتی اسرائیل در این کشور افزایش یابد، نخبگان سیاسی– امنیتی واگرا با سیاست گذاری های جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان تقویت گردند، میزان مبادلات تجاری و مالی جمهوری اسلامی ایران با کشور آذربایجان در مقابل سرمایه گذاری های اقتصادی اسرائیل کاهش یابد، ارزش های سکولاریستی مطلوب اسرائیل و ائتلاف غرب در منطقه به زیان اسلام گرایی مطلوب جمهوری اسلامی ایران ارتقاء یابد و با توجه به تحدید نفوذ سیاسی– امنیتی جمهوری اسلامی ایران در کشور آذربایجان بر اثر حضور اسرائیل، منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بر اثر تهدیدات فزاینده، به چالش کشیده شود.

تقویت انسجام و وحدت ملی، یکی از اهداف مهم هر حکومتی است که تحقق آن در جمهوری اسلامی ایران به تقویت جایگاه نظام در معادلات سیاسی، امنیتی منطقهای منجر میشود. دشمنان انقلاب اسلامی تلاش میکنند تا با استفاده از ترفندهای مختلف، در وحدت ملی شکاف ایجاد کنند و زمینههای کاهش اقتدار نظام را فراهم کنند از طرفی مطالعه جغرافیایی اقوام ایرانی و تدقیق در اخبار تحولات روز خاورمیانه همگی نشانگر اهمیت اتحاد ملی است و همین اندازه از نگاه و تحلیل، جایگاه و ضرورت استراتژی دفاعی ما را در تقویت وحدت ملی نشان میدهد. با توجه به این مهم بیانات مقام معظم رهبری به عنوان رهبر جامعه اسلامی بهترین راهنمای عمل در این حوزه است. مقاله حاضر با استفاده از شیوه تحلیل محتوا کیفی به بررسی فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در حوزه قومیت ها و انسجام ملی پرداخته، تا به این پرسش که نوع راهبرد و اندیشه امام خامنهای(مدظله العالی) نسبت به مقوله قومیت ها و انسجام ملی در جهت دفاع قابلیت محور و توانمند ساز چیست؟ پاسخ دهد. یافتههای تحقیق نشان می دهد در اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری در تحقق اتحاد ملّی، همواره راهبردهای متعددی را تدبیر نمودهاند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است. شیوهی جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانهای همچون کتاب، اسناد، مقالات بوده است.

      توسعه سیاسی امروزه به عنوان یکی از بحث های محوری در توسعه همه جانبه در سطح جهانی مطرح است، به گونه ای که عده ای توسعه یافتگی اقتصادی برخی از کشورها را با وجود امکانات مادی مناسب برای توسعه، معلول توسعه یافتگی سیاسی قلمداد می کنند. بر خلاف جهان مسیحیت، در اندیشه اسلامی ،دین و سیاست کاملا با هم آمیخته اند و نخستین جامعه اسلامی با تاسیس حکومت اسلامی آغاز گردید .در نتیجه از دیدگاه اسلامی ،حذف دین یا نگرش منفی به آن در فرایند توسعه سیاسی پذیرفتنی نیست . نگرش منفی به دین، مبتنی بر تحولات مسیحیت غربی است . در دیدگاه اسلامی ،دین نه تنها مانع توسعه سیاسی نیست، بلکه تسهیل کننده و زمینه ساز آن نیز هست .جمهوری اسلامی به عنوان الگوئی از حکومت اسلامی که اصول و معیارهای آن بر گرفته از منابع اسلامی است و قانون اساسی که آیینه ی تمام نمای آن است، نهادهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ایران را تبیین می کند،  حاوی اصولی است که می تواند فرایند توسعه سیاسی را تسهیل نماید .در این نوشتار ،ابتداء به تعاریف دین و توسعه سیاسی پرداخته ایم سپس راهکارهای توسعه سیاسی و جایگاه دین در آن را بررسی کرده،در ادامه به جایگاه توسعه سیاسی در اسلام و در نهایت جایگاه دین در توسعه سیاسی ایران را براساس اصول قانون اساسی تبیین کرده ایم .