سید هادی طیب نیا

اقامتگاه های بوم گردی از طریق سازگاری با محیط طبیعی و جوامع محلی و اقتصاد می توانند پایدار بمانند، از سویی تبدیل سکونتگاه های روستایی قدیمی به اقامتگاه علاوه بر حفظ بافت سنتی روستاها می تواند در جذب گردشگر به روستاها موثر باشد. هدف از این پژوهش نشان دادن ارزیابی توانمندی اقامتگاه های بوم گردی روستاهای شهرستان کرمان در جهت جذب و توسعه گردشگر می باشد. لذا پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی-پیمایشی می باشد. ابزار اصلی گردآوری داده ها و سنجش متغیرهای پژوهش، پرسش نامه ادغام شده از 35 معیار در ابعاد اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، زیست محیطی، مدیریتی، کالبدی و امنیتی و 27 روستای دارای اقامتگاه بوم گردی است و داده ها از طریق نرم افزار Excel در قالب دو روش Antropy و Mabak مورد تجزیه تحلیل و رتبه بندی قرار گرفت. نتایج پژوهش از تقلیل 72 متغیر به 35 متغییر در روستاهای مورد مطالعه نشان داد که ماهان با اقامتگاه های بوم گردی متناسب با شرایط جغرافیایی منطقه در رتبه اول و کشیتوئیه با توجه به اینکه از لحاظ گردشگری طبیعی از موقعیت مناسبی برخوردار است اما از لحاظ بعد امنیتی ضعیف می باشد لذا نتوانسته در این زمینه موفق باشد.

مهم ترین مس ائل مط رح در اسکونتگاه های غیر رسمی پایین بودن شاخص های اقتصادی-اجتماعی از قبیل درآمد، اشتغال، مسکن، تحصیلات، بهداشت و... است؛ این سکونتگاه ها در مواقع بحران توانایی بازگشت ب ه حال ت ع ادی را از دس ت می دهند. تحقیق حاضر باهدف تحلیل و سنجش میزان تاب آوری اجتماعی ساکنین سکونتگاه های غیررسمی چابهار(محله کمب، مرادآباد و رمین) و همچنین تأثیر وضعیت اقتصادی-اجتماعی بر میزان تاب آوری اجتماعی صورت گرفته است. در انجام پژوهش، از روش توصیفی و تحلیلی و در جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای با رویکرد بازنگری نظامند منابع مرتبط، جهت شناسایی معیارهای اصلی تاب آوری اجتماعی بهره گرفته شد و با روش قیاسی، مدل مفهومی تاب آوری اجتماعی تدوین گردید. متعاقباً از طریق توزیع پرسشنامه مستخرج از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی، به صورت هدفمند و تحلیل داده های کیفی و کمی حاصل شده، درجه اهمیت هر معیار مورد ارزیابی واقع شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 381 پرسشنامه محاسبه و به روش نمونه گیری تصادفی ساده توزیع گردید. در این پژوهش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از طریق آزمونهای آماری شامل آزمونهای همبستگی ،تحلیل واریانس ،آزمون ویلکاکسون، آزمون tتک نمونه ای وآزمون تعقیبیpost hoc صورت گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از نظر شاخص های اجتماعی محله کمب با میانگین 358/3 و محله مرادآباد با میانگین 015/3 بیشترین و کمترین شاخص اجتماعی را به خود اختصاص داده اند ،اما از نظر شاخص های زیست محیطی محله مرادآباد با میانگین 333/3 و محله رمین با 044/3 بیشترین و کمترین میانگین این شاخص را دارند. با نگاهی دیگر به نتایج متوجه میشویم که این محله کمب است که از نظر شاخص های اقتصادی و فرهنگی با میانگین بیشتری از دو محله دیگر پیشی میگیرد و نتایج روشن می کند که محله کمب تاب آوری بیشتری را نسبت به دو محله دیگر در شهرستان چابهار دارد.

امروزه، رسانه ها نقش بسیار پررنگی در سبک زندگی و تغییر فرهنگ مردم به ویژه نواحی روستایی دارند. یکی از این رسانه های تأثیرگذار تلویزیون است. هدف این پژوهش، بررسی نقش رسانه به ویژه شبکه استانی هامون در ارتقای سطح توسعه فرهنگی و اجتماعی بخش مرکزی شهرستان هامون می باشد. جامعه آماری پژوهش96 روستای واقع در بخش مرکزی شهرستان هامون است که 27545 نفر (7096 خانوار) جمعیت دارد. جامعه نمونه، متشکل از 5 روستای ابراهیم آباد، بهرام آباد، دک دهمرده، سیاه پشته، فیروزه ای و سکوهه می باشد که با دارا بودن812 خانوار روستایی و به لحاظ دسترسی به رسانه ملی و شبکه استانی هامون و همچنین دریافت کامل سیگنال، از موقعیت مناسبی نسبت به دیگر روستاها این بخش برخوردارند. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 260 نفر تعیین گردید و انتخاب نمونه، متناسب با جمعیت روستاها به صورت تصادفی صورت گرفت. در این پژوهش، از روش های آمار توصیفی برای توصیف داده ها و آمار استنباطی نیز جهت تحلیل از آزمون های؛ تی تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان داد، از نظر پاسخگویان، شبکه استانی هامون با میانگین 14/3 و انحراف معیار 33/0 نقش زیادی در ارتقای توسعه فرهنگی و اجتماعی روستائیان منطقه دارد. همچنین میزان رضایت مندی ساکنین از فعالیت شبکه هامون با میانگین 88/2 و انحراف معیار 17/0 از سطح پایینی برخوردار است. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین نقش شبکه هامون در ارتقای توسعه فرهنگی و اجتماعی و همچنین میزان رضایتمندی ساکنین از فعالیت شبکه، همبستگی مثبت و مستقیمی برقرار است، به گونه ای که با افزایش نقش شبکه در ارتقای توسعه، میزان رضایت مندی ساکنین نیز افزایش پیدا می کند؛ بنابراین این شبکه می تواند در ارتقای توسعه فرهنگی و اجتماعی روستاییان منطقه مورد مطالعه تأثیر زیادی داشته باشد به شرطی که برنامه های شبکه استانی، متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم روستاییان باشد.