فاطمه حمزوی عابدی

مقدمه: شناخت افراد از دنیای اجتماعی پیرامونشان، نقش مهمی در رفتار آن ها دارد. ادراک افراد از نقششان در اجتماع و انتظاراتی که از آنان می رود، جزء مهمی از این شناخت به شمار می رود. مطالعه حاضر به بررسی ادراک زنان جوان 18 تا 25 ساله از زنانگی و انتظارات اجتماعی مرتبط با آن می پردازد. روش: این مطالعه از طرح پژوهشی توصیفی و روش نمونه گیری در دسترس استفاده کرده است. چهل و پنج دانشجوی دختر از سه قومیت فارس، ترک و کرد به صورت داوطلبانه در این پژوهش مشارکت کردند. هفت گروه متمرکز 6 تا 8 نفره به بحث و گفتگو درباره مفهوم زنانگی، انتظارات اجتماعی از زنان و تجربیات شخصی خود در این زمینه پرداختند. یافته ها: تحلیل محتوای مصاحبه ها به هشت طبقه مفهومی در ادراک مشارکت کنندگان از هنجارهای زنانگی انجامید. مهم ترین این محورها را جهت گیری موفقیت خصوصاً در زمینه تحصیلات از یک سو و نجابت از سوی دیگر تشکیل می دادند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان دادند ادراک زنان جوان ایرانی از هنجارهای زنانگی اشتراکات قابل توجهی با زنان جوان سایر فرهنگ ها دارد. از طرف دیگر، هنجارهایی همچون نجابت، دینداری و احترام به بزرگترها از جمله موارد افتراق با نتایج مطالعات انجام شده در جوامع غربی بود.

این پژوهش می کوشد با مقایسه ادراک جوان زنان از هنجارهای زن- جنس ویژگی در سه گروه ایرانی، کانادایی و مهاجران ایرانی در کانادا، به شناخت زن- جنس ویژگی در دو فرهنگ متفاوت و جایگاه گروه مهاجران در مقایسه با کشور مبدأ و مقصد بپردازد. چهل و پنج دانشجوی ایرانی، بیست و یک دانشجوی کانادایی و نوزده دانشجوی ایرانی-کانادایی در گروه های متمرکز به بحث درباره زن- جنس ویژگی پرداختند. داده ها با روش تحلیل محتوا کدگذاری و فراوانی های اشاره به هر تم محاسبه شد. فراوانی تم های مشترک هر سه گروه توسط آزمون مجذور خی مقایسه و سپس تفاوت های دو به دو توسط آزمون t مستقل بررسی شد. تحلیل محتوای هنجارهای زن-جنس ویژگی در گروه ایرانی به نه، در گروه کانادایی به شش و در گروه مهاجر به نه مؤلفه زن- جنس ویژگی انجامید. پنج مولفه از جمله "جهت گیری به سمت موفقیت" و "صفات زنانه" از جمله اشتراکات و هنجارهایی همچون "نجابت" و "توجه به امنیت شخصی" از تمایزات این سه گروه بودند. تمایزات یافت شده از یک طرف با تفاوت های فرهنگی ایران و کانادا هماهنگ بوده و از طرف دیگر برگرفته از ویژگی های زندگی مهاجران بود.