رضا محمدزادگان

فراشناخت یک مفهوم چندوجهی است که دربرگیرنده ی دانش، فرآیندها و راهبردهایی است که شناخت را ارزیابی، نظارت و یا کنترل می کنند. هدف این پژوهش بررسی مقایسه ی باورهای فراشناختی و نگرانی آسیب شناختی در دانش آموزان مبتلابه نشانگان اختلال اضطراب امتحان بادانش آموزان عادی بود. روش: در این مطالعه علی- مقایسه ای، تعداد 670 نفر از دانش آموزان دبیرستانی شهر تبریز به صورت تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه ی اضطراب امتحان اسپیس برگر پاسخ دادند. سپس تعداد 100 دانش آموز که مبتلا به اختلال اضطراب امتحان بودند انتخاب و با 100 دانش آموز عادی همتا شدند. همچنین آنها علاوه بر اطلاعات دموگرافیک، به پرسش نامه های باورهای فراشناختی ولز و کارترایت و نگرانی پنسلوانیا پاسخ دادند. داده ها با روش تحلیل واریانس چندمتغیره تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین نمرات دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان و عادی در مؤلفه های های باورهای فراشناختی و نگرانی آسیب شناختی تفاوت معناداری وجود داشت (P<0.01). بحث و نتیجه گیری: باورهای فراشناختی عوامل موثری در سلامت روانی دانش آموزان است؛ و می توان با تغییر فراشناخت هایی که شیوه تفکر منفی و ناسازگارانه و همچنین باورهای منفی عمومی را زیاد می کنند، سلامت روانی دانش آموزان را بهبود بخشید.

افراد وسواسی از رفتارهایی که عموما همراه با اجبار رخ می دهند رنج می برند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه عملکرد شناختی و نظریه ذهن در افراد با نشانگان اختلال وسواسی- اجباری و همتایان عادی آنها انجام شد. جامعه آماری پژوهش دانشجویان پسر دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 93-92 بودند. نمونه پژوهش شامل 35 فرد با نشانگان اختلال وسواسی- اجباری و 35 فرد عادی بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از آزمون ویسکانسین، حافظه وکسلر، آزمون نظریه ذهن، پرسشنامه وسواس- اجباری مادزلی، افسردگی بک و مصاحبه بالینی ساختار یافته بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چند متغیره تجزیه و تحلیل شدند. بین 2 گروه در متغیر های خطای درجاماندگی، خطای کل، جهت یابی، کنترل ذهنی، تکرار ارقام، حافظه بینایی، یادگیری تداعی ها و نظریه ذهن تفاوت معنی دار وجود داشت. اما در متغیرهای اطلاعات شخصی و عمومی و حافظه منطقی بین دو گروه تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج نشان داد که افراد مبتلا به نشانگان اختلال وسواسی- اجباری بدون علایم افسردگی، نقص هایی در عملکردهای شناختی و نظریه ذهن دارند.

در پژوهش های روان درمانی ذهن آگاهی به عنوان یک حالت ارتقاء دهنده تفکر خودآگاهی برای بهبود بهزیستی در نظر گرفته می شود. در این پژوهش، اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به شیوه گروهی در کاهش اضطراب و افسردگی دانش آموزان مدارس دبیرستانی مورد بررسی قرار گرفت.روش این پژوهش آزمایشی، طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. نمونه شامل 40 نفر از دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر خرم آباد بود. ابتدا از 420 نفر از افراد آزمون اضطراب و افسردگی به عمل آمد؛ سپس افرادی از جامعه فوق که طبق معیار نقطه برش بالینی در سطح غیر نرمالی قرار داشتند انتخاب شدند و مورد مصاحبه بالینی ساختار یافته قرار گرفتند. از این تعداد، 20 نفر برای گروه آزمایش و 20 نفر برای گروه گواه به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. درمان ذهن آگاهی طی 8 جلسه نود دقیقه ای، هر هفته یک جلسه اجرا شد. پس از اتمام جلسه ها پس آزمون روی دو گروه آزمایش و کنترل اجرا گردید. نتایج حاصل از تحلیل واریانس های چند متغیری، بیانگر کاهش معنی دار اضطراب و افسردگی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه است (01/0p<) شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند باعث سلامت روان شناختی در دانش آموزان شود.