محمدعلی سنگبر

صنعت پتروشیمی یکی از صنایع پیشرو در حوزه نفت و گاز کشور است که نقش به سزایی در تکمیل زنجیره های خلق ارزش در این حوزه دارد. امروزه با توجه به این که توسعه پایدار و به تبع آن انطباق پایداری در مدیریت زنجیره تامین به یک مطالبه اجتماعی تبدیل شده، توسعه صنعت پتروشیمی در کشور و رسوخ در بازارهای جهانی مستلزم انطباق رویکردهای توسعه پایدار در این صنعت است. هدف تحقیق حاضر شناسایی، ارزیابی و تحلیل توانمندسازهایی است که دستیابی به اهداف توسعه پایدار در زنجیره تامین پتروشیمی را تسهیل می کند. به منظور دستیابی به هدف تحقیق، ابتدا مبتنی بر روش فراترکیب مطالعات پیشین در حوزه مدیریت زنجیره تامین پایدار بررسی و عوامل و مولفه های اصلی توانمندساز مدیریت زنجیره تامین پایدار شناسایی شد. سپس با استفاده از روش تئوری گراف و رویکرد ماتریس (GTMA) توانمندسازهای مدیریت زنجیره تامین تحلیل و اولویت بندی شد. بر اساس نتایج تحقیق توانمندسازهای مدیریت زنجیره تامین پایدار در صنعت پتروشیمی به مولفه های مربوط به مدیریت شرکت ها، مدیریت زنجیره تامین، استمرار و تداوم زنجیره تامین، ویژگی های زنجیره تامین، شراکت در زنجیره تامین و کارکنان دسته بندی شد که مولفه های مربوط به استمرار و تداوم زنجیره تامین در اولویت های اول برنامه ریزی در صنعت پتروشیمی به منظور دستیابی به پایداری قرار گرفت.

امروزه مدیریت زنجیره ارزش جهانی پایدار به عنوان یکی از ابعاد برجسته رقابت پذیری شرکت های جهانی شناخته می شود. مدیران به منظور اتخاذ سیاست های مناسب برای گذار از زنجیره ارزش سنتی به زنجیره ارزش جهانی پایدار و پاسخ به مطالبات ذینفعان و فشارهای بیرونی به یک چارچوب تحلیل استراتژیکی، سیاستگذاری و تصمیم گیری با رویکرد توسعه پایدار نیاز دارند. هدف تحقیق حاضر شناسایی و استخراج مولفه های مناسب استراتژیکی به منظور توانمندسازی مدیریت زنجیره ارزش جهانی جهت دستیابی به پایداری، است. با توجه به گستره ادبیات تحقیق در جنبه های مختلف پایداری زنجیره ارزش جهانی، در این تحقیق از روش فراترکیب استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، 171 مولفه شناسایی و استخراج شد که در قالب 40 تم و 8 مقوله ارائه شده است که به عنوان اجزای مدل توانمندسازی مدیریت زنجیره ارزش پایدار محسوب می شوند. مقولات استخراج شده عبارتند از محرک های توسعه مدیریت زنجیره ارزش پایدار، فشارهای خارجی، توانمندسازهای مدیریت زنجیره ارزش پایدار، اقدامات مدیریت زنجیره ارزش پایدار، نتایج اجتماعی مدیریت زنجیره ارزش پایدار، نتایج زیست محیطی مدیریت زنجیره ارزش پایدار و نتایج اقتصادی مدیریت زنجیره ارزش پایدار.

هدف: هدف تحقیق حاضر، توسعه و بهبود نگاشت شناختی فازی لایه ای در ساختاردهی مسائل با ابعاد بالا و ارائه چارچوبی کمّی برای استفاده از این رویکرد در تحلیل مسائل آشفته و ساختار نیافته مدیریتی است. روش: در این تحقیق با ترکیب روش خوشه بندی «نقشه خودسازمان دهنده» و «تئوری گراف و رویکرد ماتریس» و استفاده از آن در روش نگاشت شناختی فازی لایه ای، تلاش شده محدودیت های این رویکرد در تحلیل مسائل بزرگ کاهش یابد. مبتنی بر روش ارائه شده در تحقیق حاضر، مسئله از طریق خوشه بندی مولفه ها و ایجاد ساختار لایه ای برای نگاشت شناختی مدل سازی می شود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف توسعه ای و کاربردی است و از حیث نحوه به دست آوردن داده ها، در زمره پژوهش های توصیفی محسوب می شود. یافته ها: مبتنی بر روش شناسی ارائه شده در تحقیق حاضر، مسائل دارای بیش از 12 مولفه، ابتدا در یک فرایند کاهش ابعاد از طریق خوشه بندی به تعداد کمتری دسته مولفه که زیرنگاشت نامیده می شود، مدلسازی می شود. سپس روابط بین مولفه ها در هر زیرنگاشت مورد تحلیل قرار گرفته و وزن اعتباری هر زیرنگاشت بر اساس روابط فی ما بین مولفه های همسایه، به دست می آید. این رویه تا لایه اول نگاشت ادامه پیدا می کند تا در نهایت، درجه فعالسازی هر یک از زیرنگاشت ها در تکرار n+1 به دست آید و رفتار هر یک از متغیرها در بلند مدت مشخص شود. در تحقیق حاضر، مسئله دستیابی به مدیریت زنجیره تامین پایدار در صنعت پتروشیمی، تحلیل شده است و بر اساس نتایج حاصل، «همکاری در زنجیره تامین»، «توسعه سازمانی» و «تعهدات مدیریت به توسعه پایدار» به ترتیب مؤثرترین عوامل در توانمندسازی مدیریت زنجیره تامین پایدار در صنعت پتروشیمی هستند. نتیجه گیری: مبتنی بر روش ارائه شده در تحقیق حاضر، مسئله از طریق خوشه بندی مولفه ها و ایجاد ساختار لایه ای برای نگاشت شناختی مدل سازی می شود. روش ارائه شده در تحقیق حاضر قابلیت مدل سازی مسائل با تعداد بالای متغیر مداخله گر را دارد.

نگاشت شناختی فازی به عنوان یکی از روش های توسعه یافته در چارچوب مدل سازی نرم، این قابلیت را دارد که ماهیت پیچیده و مبهم مسائل را در قالب روابط علّی ساختاردهی کند و تحلیل کمّی از مسئله برای تصمیم گیران ارائه دهد. هدف از این تحقیق، تحلیل مولفه های موثر در دستیابی به مدیریت زنجیره تامین پایدار در صنعت پتروشیمی با استفاده از روش نگاشت شناختی فازی است. تحقیق حاضر از لحاظ نوع و هدف، کاربردی و از جهت نحوه به دست آوردن داده ها، توصیفی است. جامعه آماری تحقیق، مدیران ارشد و میانی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت های وابسته است. نمونه گیری مبتنی بر روش دلفی و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند صورت گرفته است. به منظور دستیابی به هدف تحقیق، مولفه های موثر در انطباق پایداری در زنجیره تامین با روش فراترکیب استخراج و با استفاده از روش شناسی نگاشت شناختی فازی، ساختار علّی توانمندسازهای مدیریت زنجیره تامین پایدار ایجاد شد. در نهایت هر یک از مولفه ها در چارچوب این ساختار مورد تحلیل قرار گرفت. بر این اساس، مولفه های اشتراک گذاری منابع، تعهد شرکا به پایداری، تعهد به توسعه پایدار و آگاهی اعضای زنجیره تامین به ترتیب بیشترین اثرگذاری را در انطباق پایداری در زنجیره تامین صنعت پتروشیمی دارند.

در کارخانه فولاد آلیاژی یزد با توجه به حجم بالای تولید و تعداد زیاد کارکنان، شایستگی های مدیران اهمیت دو چندانی دارد. آسیب های مالی و جانی ناشی از سوانح صنعتی در این کارخانه، توجه به شایستگی های ایمنی صنعتی در مدیریت شایستگی را به ضرورتی انکار ناپذیر تبدیل کرده است. در این تحقیق با استفاده از مدل شایستگی ایمنی ارائه شده توسط چانگ و همکاران به بررسی و تبیین شایستگی های کلیدی ایمنی صنعتی مدیران در کارخانه فولاد آلیاژی پرداخته شده است. در این تحقیق از روش نمونه گیری تئوری جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است. بر همین اساس پرسشنامه تهیه شده جهت تعیین اولویت مؤلفه های شایستگی مطرح در مدل، بین 10 نفر از مدیران و متصدیان ایمنی صنعتی این کارخانه توزیع و جمع آوری شد. جهت تحلیل داده ها و تعیین اولیویت ها از روش تصمیم گیری چندمعیاره فازی مبتنی بر تئوری چشم انداز معروف به تودیم فازی بهره گرفته شد. مطابق با نتایج حاصل از تحقیق، مؤلفه های توانایی شناخت خطرات اجتماعی و روانی، مدیریت پروژه ایمنی و توانایی شناخت خطرات زیست محیطی، به ترتیب در اولویت برنامه ریزی قرار گرفت. نتایج تحقیق می تواند مدیران این کارخانه را در تدوین برنامه های آموزشی جهت ارتقای شایستگی های ایمنی کمک کند.

با عنایت به اهمیت کیفیت خدمات در سازمان های دولتی، در پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل راهبردی کیفیت خدمات شهرداری یزد پرداخته شد. جامعه آماری پژوهش مراجعه کنندگان سازمان شهرداری منطقه سه شهرستان یزد بود که از جامعه، 111 نفر برای پاسخگویی به پرسشنامه انتخاب شدند. روایی محتوایی پرسشنامه با نظر خبرگان تأیید شد و برای پایایی نیز ضریب آلفای کرونباخ معادل 79/0 محاسبه شد. برای اجرای تحقیق، با تلفیق مدل سروپرف، ابزار راهبردی ماتریس BCG و بهره گیری از روش کمی تحلیل داده ها و روابط خاکستری وضعیت راهبردی سازمان در هر یک از ابعاد و مؤلفه های کیفیت خدمات بررسی و به منظور برنامه ریزی بهبود خدمات به مدیران ارائه شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد، سازمان از نظر پاسخگویی، تضمین و قابلیت اطمینان در ناحیه علامت پرسش قرار دارد و میزان تأثیر این ابعاد در بهبود کیفیت خدمات اهمیت دارد، ولی سطح کیفیت خدمات سازمان در این ابعاد پایین است. به عبارتی این ابعاد نیازمند برنامه ریزی جدی و فوری هستند و سازمان می تواند از طریق بهبود در آن سطح رضایت را به طور چشمگیری افزایش دهد.

در دهه های اخیر با توجه به پیچیدگی های محیطی، همکاری های بین شرکتی به منبع عظیمی از مزیت های رقابتی برای شرکت ها تبدیل شده است. مطالعات حاکی از ناموفق بودن این ساختارهای همکاری در درازمدت است. در این پژوهش با توجه به ماهیت پویای شراکت راهبردی مبتنی بر روش پویایی های سیستم، عوامل مؤثر بر موفقیت شراکت راهبردی در خوشه صنعت کاشی و سرامیک استان یزد بررسی شده است. هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت شراکت راهبردی، ایجاد ساختار روابط میان آنها و ارائه مدلی برای تحلیل تصمیم های شراکت است. با توجه به تأکید ادبیات پژوهش بر سرمایه های ارتباطی و تأیید صاحب نظران، تعهد، رویکرد همکارانه، اعتماد متقابل و رضایت از همکاری، عوامل کلیدی موفقیت شراکت راهبردی در نظر گرفته شده است. در این پژوهش پس از تدوین نمودار علی معلولی، جریان سیاست های مختلف برای مدیریت مؤثر شراکت با استفاده از نمودار جریان بررسی شد. در نتیجه این بررسی ها مشخص شد متولیان اتحاد باید کاهش تعارضات غیرکارکردی، ایجاد حس مشترک بین شرکا و کاهش تضاد را در اولویت برنامه ریزی خود قرار دهند.

همواره گام اساسی در تدوین برنامه های کیفیت، شناسایی اداراکات و انتظارات دریافت کنندگان خدمت از کیفیت خدماتی که دریافت می کنند، بوده است؛ ولی مهم تر از آن تحلیل صحیح و مناسب آن با توجه به ماهیت راهبردی کیفیت خدمات است. ارائه ی ساخت مناسب برای مسئله کیفیت خدمات ضرورتی انکارناپذیر است. در این تحقیق بر اساس رویکرد ساخت دهی به مسئله و نگرش راهبردی نسبت به کیفیت خدمات به بررسی کیفیت خدمات شهرداری یزد پرداخته شده است. هدف از این تحقیق ارائه الگویی جهت تدوین و ارزیابی برنامه های بهبود در شهرداری یزد است. جامعه آماری این تحقیق را مراجعه کنندگان شهرداری یزد تشکیل می دهند. تحلیل داده ها از طریق تلفیق مدل سروکوال و مفهوم مدل SWOT با استفاده از روش تحلیل روابط خاکستری فازی انجام شده است. مطابق با نتایج حاصل از تحلیل داده ها، ابعاد پاسخگویی، قابلیت اطمینان و تضمین خدمات به عنوانxz فرصت بهبود کیفیت خدمات شناسایی شد. همچنین نتایج بیان گر این است که علی رغم موفقیت سازمان در بهبود کیفیت خدمات در کوتاه مدت، در بلندمدت انتظارات ارباب رجوع پاسخ داده نشده است بنابراین نیازمند برنامه ریزی جامع است.