مائده میرطلایی

در این مقاله براساس توصیف لازار (1985 و 2007) از اشعار پارتی و توصیف طبیب زاده (1382 و 1392) از اشعار فارسی عامیانه و فهلویات، چهار فرضیه کلّی را در مورد ویژگی های وزنی در اشعار محلّی شهرضایی بررسی می کنیم. اوّلین فرضیه ما ای ن است که هجای پایانی هر پایه که تکیه وزنی می گیرد، هجایی سنگین است. فرضیه دوّم این است که در صورت سنگین نبودن هجایی که تکیه وزنی می گیرد، این هجا لزوماً در پایان واژه قرار دارد و درنتیجه دارای تکیه واژگانی است. فرضیه سوّم این است که هجاهایی که در پایان هر پایه قرار ندارند و درنتیجه تکیه وزنی نمی گیرند دارای رابطه خاصّی با وزن هجا نیستند، یعنی ممکن است سبک باشند یا سنگین. و فرضیه چهارم هم به محلّ مکثِ شطر و پایه در این اشعار مربوط می شود، به این معنا که محلّ مکث در این اشعار مانند اشعار عامیانه فارسی از نوع قطع است، یعنی لزوماً در پایان واژه قرار نمی گیرد بلکه در وسط هم واژه هم ممکن است ظاهر شود. برای تحلیل آماری این موارد، هجاهای پایانی و غیرپایانی را در پایه های 50 مصراع از اشعار عامیانه شهرضایی در برنامه اکسل مدخل کردیم و با مطالعه ای آماری ب ه ای ن نتیجه رسیدیم که فرضیه های دوّم، سوّم و چهارم ما صحیح بوده اند.