علی فتحی زاده

تصویرسازی حرکتی عمل شناختی پیچیده ای است که در طول آن فرایند اجرای یک حرکت (از آماده سازی تا رسیدن به هدف) در ذهن بازنمایی می شود. در پژوهش حاضر، تأثیر دستورالعمل درونی در مقابل بیرونی نزدیک و دور کانونی کردن توجه در طول تصویرسازی حرکتی بر زمان پاسخ چهار مهارت خوب تمرین شده کاراته ارزیابی شد. در یک طرح نیمه تجربی، 43 نفر ورزشکار ماهر (24 زن و 19 مرد، میانگین سنی: 50/4±88/15 سال) پیش آزمون را در مقابل یک دستگاه محقق ساخته انجام دادند. محرک های غیرمنتظره ی بینایی به صورت تصادفی توسط دستگاه ارائه و زمان های پاسخ هر کدام از مهارت ها در یک نرم افزار متصل به آن ثبت شد. سپس، هر کدام از کاراته کاها در یکی از سه گروه تمرینیِ تصویرسازی توجه درونی (7 زن، 7 مرد)، توجه بیرونی نزدیک (6 زن، 5 مرد) و توجه بیرونی دور (6 زن، 5 مرد) در 12 جلسه و یک گروه کنترل (5 زن، 2 مرد) شرکت کردند. پس از اجرای پس آزمون مشابه با پیش آزمون، با استفاده از تحلیل کوواریانس چند عاملی، نتایج مشخص کرد اثر جنسیت معنی دار نبوده و تنها تصویرسازی توجه بیرونی نزدیک برای فنون پایین تنه منجر به بهبود عملکرد شده بود (05/0>p). به هرحال، چنین اثری برای فنون بالاتنه مشاهده نشد و تأثیر نگه د-اشتن کانون توجه در طول تصویرسازی بر اندام های بدن (تصویرسازی توجه درونی) و بر پیامد دور حرکت (تصویرسازی توجه بیرونی دور) معنی دار نبود (05/0<p). پیشنهاد می شود مشابهت استراتژی توجهی بیرونی ورزشکار به تکلیف واقعی در طول مرور ذهنی نقش مهمی در اثربخشی تصویرسازی حرکتی دارد.

مقدمه: هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی تأثیر تصویرسازی استراتژی های بازی در مقایسه با تصویرسازی مهارت ها بر اجرا در یک دوره رقابت ورزشی بود. روش پژوهش: شرکت کنندگان 30 نفر (19 مرد و 11 زن) از کاراته کا هایی بودند که به لحاظ سطح اجرا بالاتر از متوسط ارزیابی شدند. ابتدا توانایی و تجربه های گذشته شرکت کنندگان در تصویرسازی حرکتی سنجش شد. سپس آنها در یک طرح نیمه تجربی و در یکی از سه گروه تصویرسازی استراتژی، تصویرسازی حرکت یا کنترل شرکت کردند. هر فرد با یک حریف مبارزه کرد، بلافاصله بعد از آن، عمل مورد نظر را بر حسب گروه انجام داد و در پایان با همان حریف قبلی دوباره به رقابت پرداخت. یافته ها: نتایج نشان داد که کاراته کاها از توانایی تصویرسازی خوبی به ویژه در حفظ مشخصه های زمانی حرکت برخوردار بوده و در مسابقات گذشته به ویژه قبل از شروع مسابقه از تصویرسازی شناختی عمومی و شناختی اختصاصی بهره می برده اند. هم چنین، روش های تجزیه و تحلیل ناپارامتری مشخص کردند که در طرح نیمه تجربی گروه تصویرسازی استراتژی توانست اختلاف امتیاز بالاتری را در پس آزمون کسب کند، اما گروه های تصویرسازی مهارت و کنترل تغییر معناداری نداشتند. نتیجه گیری: یافته های تحقیق حاکی از آن بود که تصویرسازی استراتژی نسبت به تصویرسازی مهارت دارای مزیت است. پیشنهاد می شود، تصویرسازی استراتژی بازی به عنوان یک عامل مؤثر بر موفقیت ورزشی می تواند در فواصل بین مسابقات مورد استفاده قرار گیرد.

اجرای یک تکلیف حرکتی و تصویرسازی آن خصیصه های موازی متعددی را نشان می دهند. در این تحقیق، تأثیر تغییر ارادی سرعت تصاویر ذهنی یک توالی دشوار و پیچیده از تکنیک های کاراته بر عملکرد حرکتی متعاقب ارزیابی شد. 24 داوطلب مرد (میانگین سنی: 27/5±58/24 سال) از کاراته کاهایی که در انجام حرکات توالی خبره بودند، در پیش آزمون شرکت کرده و سپس طی دوره تمرینی تکلیف حرکتی را در سه گروه زمان حقیقی، سریع و آهسته به ترتیب با سرعت طبیعی، سریع تر و آهسته تر تصویرسازی کردند. پس آزمون نیز همانند پیش آزمون انجام گرفت. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون هایt استفاده شد. نتایج مشخص کرد، تفاوت زمانی بین مدت تصویرسازی حرکتی و اجرای جسمانیِ گروه زمان حقیقی وجود نداشته (05/0P>) و درحالی که کاهش سرعت تصویرسازی گروه آهسته نسبت به اجرای عملی پیش آزمون خودشان معنا دار نبوده (05/0P>)، گروه سریع به تصاویر ذهنی خود در دوره تمرینی شتاب داده است (05/0P<). مقایسه پیش آزمون و پس آزمون توسط آزمون t همبسته نشان داد، کاراته کاها پس از تصویرسازی زمان حقیقی و سریع، زمان عملکرد خود را بهبود داده (05/0P<) و تصویرسازی آهسته تأثیری بر اجرای پس آزمون نداشته است (05/0P>). همچنین نتایج آزمون t مستقل نشان داد، اختلاف معناداری بین اثر تصویرسازی زمان حقیقی و سریع وجود نداشت (05/0P>). به نظر می رسد، تصویرسازی با سرعت اعمال حقیقی و تصویرسازی سریع نسبت به تصویرسازی آهسته دارای مزیت در بهبود مدت زمان عملکرد هستند. می توان نتیجه گرفت، سرعت تصاویر ذهنی در تصویرسازی حرکتی عامل مهمی است و پیشنهاد می شود توسط ورزشکاران کنترل شود.

تصویرسازی حرکتی، توانایی تصویرسازی اجرای یک حرکت بدون انجام آن می باشد. مدت زمانی که یک حرکت به صورت ذهنی مرور می­شود، با زمان حقیقی عمل حرکتی همبستگی زیادی دارد. در این مطالعه تأثیر تغییر ارادی سرعت تصویرسازی بر مدت زمان اجرای حقیقی و یادگیری یک مهارت پیچیده و ناآشنا و نیز تفاوت تأثیر تصویرسازی زمان حقیقی و سریع تحقیق شد. 32 مرد داوطلب (سن= 07/2 ± 23/22 سال) در مراحل پیش­آزمون، دوره تمرینی، پس­آزمون و آزمون یادداری تحقیق شرکت کردند. تکلیف حرکتی، یک توالی از حرکات جدید برای آزمودنی­ها شامل حرکت هماهنگ اندام­های فوقانی و تحتانی به­همراه جابجایی بدن بود. شرکت­کنندگان توالی اجرا شده در مرحله پیش­آزمون را طی دوره تمرینی و در مدت زمان حقیقی، سریع­تر و آهسته­تر به صورت ذهنی مرور کردند. از تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA)، t همبسته و t مستقل به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد. نتایج نشان داد که مدت زمان عملکرد گروه تصویرسازی زمان حقیقی و سریع پس از دوره تمرینی کاهش یافته (05/0 p<) و در آزمون یادداری نسبت به پس­آزمون تغییر نکرده است (05/0 p>). هم­چنین تأثیر تصویرسازی زمان حقیقی و تصویرسازی سریع تفاوت نداشت (05/0 p>). اختلاف معنی­داری در عملکرد متعاقب و یادداری گروه تصویرسازی آهسته و کنترل نیز یافت نشد (05/0 p>). پیشنهاد می­شود به منظور بهبود اجرا و یادگیری تکالیف جدید مدت زمان تصویرسازی حرکتی باید به مدت زمان اجرای جسمانی نزدیک بوده و در تغییر سرعت تصاویر ذهنی احتیاط شود.