سید رضا رحیمی عماد

تحلیل علل شکل گیری انقلاب اسلامی از زوایای متفاوت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انجام شده است. در این مقاله با استفاده از الگوی نظری حکمرانی خوب علت شکل گیری انقلاب ایران در مقطع تاریخی سال های 1332 تا 1357 ریشه یابی شده است. موضوع محوری نظریه حکمرانی خوب، تعامل سازنده دولت با جامعه مدنی است که برآیند این تعامل سازنده در ثبات سیاسی، مشارکت سیاسی و کنترل فساد سیاسی جلوه گر می شود. سؤال اصلی مقاله این است که نظام سیاسی حاکم در دوره پهلوی دوم (بین سال های 1332 تا 1357)، تا چه اندازه با الگوی نظری حکمرانی خوب منطبق بوده است و چگونه بر اساس این نظریه علل شکل گیری انقلاب تحلیل می شود؟ یافته های تحقیق، نشان می دهند که در مقطع مورد نظر روابط خصومت آمیز دولت با جامعه مدنی به گسترش فساد سیاسی، بی ثباتی سیاسی و مشارکت سیاسی علیه نظام حاکم منجر شد، این عوامل موجب تسریع در روند شکل گیری انقلاب اسلامی ایران گشت.

با تشکیل اسرائیل موضوع شناسایی آن در صحنه جهانی خصوصاً از سوی کشورهای خاورمیانه مطرح می شود. ایران در ابتدا به نحوه شکل گیری اسرائیل اعتراض می کند اما بعد از مدتی به شناسایی اسرائیل دست می زند. در برقراری این رابطه عوامل چندی دخیل بوده است. یکی از مهم ترین عوامل برقراری رابطه بین ایران و اسرائیل شخصیت جمال عبدالناصر بود. جالب این که خود جمال عبدالناصر از مهم ترین مخالفان برقراری این رابطه بود. اما جمال عبدالناصر به عنوان پایه گذار اندیشه ناصریسم بر ایجاد هویت عربی در منطقه تاکید داشت. قدرت یابی اندیشه هویت عربی در منطقه زنگ خطری برای هویت های غیر عرب خصوصاً اسرائیل و ایران شد. جمال عبدالناصر با اقدامات و عقاید خود باعث ایجاد نگرانی مشترک بین ایران و اسرائیل شد. این تحقیق در پی آن است که مشخص نماید چگونه جمال عبدالناصر باعث تقویت روابط ایران با اسرائیل شده است؟ نتایج به دست آمده نشان دهنده این مطلب می باشد که جمال عبدالناصر با گرایشات فکری و اقدامات عملی خود، باعث ایجاد تهدیدات مشترک برای ایران و اسرائیل شد و از این طریق زمینه های تقویت روابط طرفین را فراهم آورد.

مفهوم جنگ همواره از مفاهیم مذموم در روابط بین الملل محسوب می شود. اما یک واقعیت غیر قابل انکار در حوزه روابط بشری است. جنگ ها با توجه به ماهیت خود می توانند دوحالت تدافعی و تهاجمی داشته باشند. از نظریاتی که در راستای ارتقاء قواعد جنگی مطرح شده، نظریه جنگ عادلانه است. این نظریه سعی می کند با ایجاد قواعدی اخلاقی و انسانی، از شدت هزینه های مادی و معنوی جنگ بکاهد. اسلام نیز به عنوان یک دین فراگیر در خصوص جنگ و صلح دارای دیدگاه ها و نظریاتی است. بنابراین سوال اصلی این پژوهش این است که جنگ عادلانه در دیدگاه اسلامی چه جایگاهی دارد؟ بر اساس فرضیه مطرح شده اسلام دین صلح طلبی است و قواعدی انسانی و اخلاقی را برای جنگ مطرح کرده است که با نظریه جنگ عادلانه مطابقت دارد. در این پژوهش ضمن بررسی دیدگاه اسلام در خصوص جنگ، به نظریات اسلام در خصوص اهمیت صلح نیز پرداخته می شود.