علیرضا نیکوئی

ارزش گذاری خدمات زیست محیطی ارائه شده توسط جریان رودخانه به خصوص در مکانهائی که این جریان از مناطق شهری عبور می کند، از جمله مهمترین پیش نیازهای یک مدیریت بهینه تخصیص و استفاده از آب در حوضه های آبریز است. این مطالعه به مقداری کردن ارزش زیست محیطی و تفرجی جریان رودخانه زاینده رود در شهر اصفهان با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط از طریق انتخاب دوگانه دوحدی پرداخت. به این منظور، از پیمایشی شامل 430 بازدیدکننده پارکهای ساحلی این رودخانه که به صورت تصادفی در سال 1389 انتخاب شده بودند، استفاده شد. نتایج نشان داد که هنگامی که پاسخگویان با پیشنهاد قیمتی متعاقب پیشنهاد قیمتی اولیه مواجه می شوند، بسته به سطح درآمد و تحصیلات آنها، پاسخهای خود را سازماندهی می کنند. این در حالی است که متغیرهای اجتماعی شامل سن، جنسیت و اندازه خانوارها، تأثیری در شکل گیری پاسخهای متعاقب ندارد. این رفتار باعث شد که میانگین تمایل به پرداخت استفاده و عدم استفاده از رودخانه در بین پارکهای ساحلی شهر اصفهان برابر 11400 ریال در ماه برای هر خانواده ای که در داخل یا خارج از این شهر زندگی می کند، به دست آید. کاربرد این ارزش در محاسبات مربوط به مدیریت جامع منابع آب حوضه، یک راه حل مناسب اقتصادی برای افزایش مطلوبیت بازدیدکنندگان رودخانه را فراهم خواهد کرد.

کشاورزی فاریاب، مساعدت مهمی به افزایش عرضه مواد غذایی داخلی در کشورهای در حال توسعه داشته و نقش اصلی را در امنیت غذایی این کشورها بازی می کند. طراحی خوب سیاستهای مدیریت منابع آب پتانسیل ویژه ای برای بهبود کارائی تخصیص و استفاده از آب و همچنین مساعدتی به اهداف امنیت غذایی خواهد داشت. مطالعه جاری، یک الگوی برنامه ریزی ریاضی اقتصادی- هیدرولوژیکی یکپارچه در مقیاس حوضه آبریز رودخانه را به منظور استفاده پایدار از منابع آب و پاسخگوئی به اهداف امنیت غذائی، ارائه می کند. هدف این الگو حداکثر کردن ارزش حال خالص منافع اقتصادی و زیست محیطی برای یک دوره 10 ساله مشروط به ساختارهای هیدرولوژیکی، اگرونومیکی، نهادی و اقتصادی حوضه بود. از طریق این الگو، سیاست تخصیص و استفاده بهینه از آب در مقابل سیاست پایه برای دو سناریوی عرضه آب نرمال و خشکسالی در حوضه زاینده رود در مرکز ایران به عنوان محدوده مطالعاتی ارزیابی شد. داده های مورد نیاز این الگو به سه شیوه تحقیق پیمایشی، مطالعات و گزارشات اسنادی و استفاده از نظرات کارشناسان و خبرگان، جمع آوری شد. نتایج نشان داد که کاربرد چنین برنامه ای نه تنها راندمان مصرف آب در حوضه را بهبود می بخشد، بلکه ارتقای امنیت غذائی از طریق افزایش سهم مناطق پائین دست رودخانه در تولید محصولات غذائی پایه در شرایط کاهش عرضه آب را نیز به همراه دارد. روش مورد استفاده و نتایج به دست آمده می توانند در کشف سیاستهای مناسب برای مدیریت منابع آب تحت شرایط کم آبی، به کار برده شوند. این روش می تواند موجب بهبود ابتکار عمل در مدیریت پایدار منابع آب و همچنین تامین امنیت غذائی نسلهای فعلی و آینده شود.