مریم روانی پور

هدف: کتابخانه ها به عنوان یک سازمان برای این که از حالت رکود و ایستایی خارج شوند، نیازمند خلاقیت و نو آوری هستند. یکی از تازه ترین مفاهیم مطرح شده در حوزه کمک به خلق ایده های نو آورانه در کتابخانه ها که به نوعی تضمین کننده حضور و مشار کت کاربران در فرآیند های کتابخانه ای است فضاهای سازنده هستند. از این رو، هدف این پژوهش بررسی عوامل تسهیل گر و بازدارنده جهت پیاده سازی فضاهای سازنده در کتابخانه های عمومی است. روش پژوهش: این پژوهش بر اساس یک مطالعه کیفی انجام شده است؛ برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. محورها و پرسش های مصاحبه از طریق مرور متون مرتبط با پیاده سازی فضاهای سازنده در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، عمدتاً در خارج از کشور، استخراج شد. مصاحبه شوندگان تعداد 14 نفر از مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی بودند که با مفاهیم اولیه فضاهای سازنده و کاربرد آن در کتابخانه ها آشنایی نسبی داشتند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که شناخت و تشخیص عوامل تسهیل گر (یعنی عوامل مدیریتی، فناورانه و انسانی) و بازدارنده (عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی) توسط مدیران و کتابداران به پیاده سازی فضای سازنده در کتابخانه های عمومی کمک زیادی خواهد کرد. در بخش عوامل تسهیل گر مؤلفه هایی چون مدیریت منابع مادی و انسانی، تأمین ملزومات سخت افزاری و نرم افزاری، توانمندسازی مدیران و کتابداران و کاربران و در بخش عوامل بازدارنده مؤلفه هایی چون کمبود بودجه و فضا، عدم انعطاف قوانین، ساختارهای پیچیده اداری و مقاومت در برابر تغییر از مهمترین پارامترها به شمار می آیند. نتیجه گیری: از آنجایی که کتابخانه های عمومی برای حفظ پویایی و بقای خود نیازمند تغییرات و استفاده از رویکردهای نوین هستند، در نتیجه باید به دنبال سازوکارهایی در راستای پیاده سازی چنین تحولاتی باشند. یکی از عواملی که می تواند به حفظ پویایی کتابخانه های عمومی کمک کند فضای سازنده است. شناسایی عوامل تسهیل گر و بازدارنده در این مسیر می تواند سیاستگذاران، مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی را نسبت به جوانب گوناگون پیاده سازی فضاهای سازنده آگاه سازد تا بر اساس آن امکان تصمیم گیری منطقی در راستای اجرایی سازی چنین فضاهایی برای آنان فراهم آید.