سارا چشمی

باتوجه به شیوع درد و ناتوانی در مفصل زانو، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر تمرینات ثبات مرکزی به همراه بهبود حس عمقی مفصل زانو بر تعادل، درد و ناتوانی عملکردی زنان مبتلابه زانو درد مزمن پرداخت. 20 زن 30 تا 50 ساله مبتلابه زانو درد مزمن در دو گروه تمرین و کنترل قرارگرفتند. برای اندازه گیری تعادل ایستا و پویا، درد و ناتوانی عملکردی به ترتیب از آزمون های تعادل لک لک، وای، مقیاس دیداری درد و پرسشنامه وومک استفاده شد. تمرینات به مدت هشت هفته در گروه تمرین پیگیری شد. برای ارزیابی فرضیات تحقیق، از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر در نرم افزار spss نسخه 24 استفاده گردید. نتایج نشان داد که، قبل از اجرای پروتکل تمرینی در هیچ یک از متغیرهای اندازه گیری شده، بین دو گروه کنترل و آزمون، اختلاف معنادار وجود نداشت. درحالی که اجرای هشت هفته پروتکل تمرینی، سبب اختلاف معنادار در تعادل ایستا و پویا، ناتوانی عملکردی و درد بین دو گروه کنترل و تمرین گردید. بنابراین تمرینات ثبات مرکزی به همراه بهبود حس عمقی باعث افزایش تعادل در افراد دارای زانو درد مزمن می شود که همین امر می تواند میزان خطر سقوط را در این افراد کاهش داده و با بهبود درد و ناتوانی عملکردی، کیفیت زندگی را بهبود بخشد.

استخوان کتف، نقش مهمی در ساختار و حرکات هماهنگ کمربند شانه ایفا می کند. همچنین تغییر در موقعیت طبیعی استخوان های کتف، ارتباط مستقیمی با برخی ناهنجاری های وضعیتی دارد. از آنجا که در اندام غالب تفاوت هایی در راه های اعصاب محیطی مثل بالاتر بودن آستانة تشخیص حسی و سرعت هدایت و همچنین تفاوت های طرفی در عضلات دیده شده است، هدف از تحقیق حاضر، مقایسة وضعیت قرارگیری استخوان کتف (پروتراکشن، چرخش فوقانی) در دو سمت غالب و غیرغالب در دو گروه از دختران دارای کایفوز افزایش یافته و طبیعی بود. روش تحقیق حاضر، توصیفی و از نوع تحقیقات مقایسه ای است. آزمودنی ها به صورت غیرتصادفی انتخاب شدند و هیچ گونه سابقة ورزشی، آسیب و درد در ناحیة شانه و ستون فقرات نداشتند. نمونه ها براساس نُرم انحنای کایفوز سینه ای در ایران به دو گروه کایفوز افزایش یافته و کایفوز طبیعی با میانگین سنی 05 /1±21، 32 /1±1 /21، تقسیم شدند. سپس میزان پروتراکشن و چرخش کتف با استفاده از روش دیوتا در دو گروه محاسبه شد. بین پروتراکشن و چرخش کتف در دو سمت غالب و غیرغالب گروه دارای کایفوز طبیعی اختلاف معنی داری مشاهده نشد 9% = P، 19 /0= P) . در گروه دارای کایفوز افزایش یافته، بین میزان انحنای کایفوز سینه ای و فاصلة دو کتف از یکدیگر، رابطة معنی دار مثبت وجود داشت (37 /0 = r) . همچنین در این گروه بین میزان پروتراکشن کتف در دو سمت غالب و غیرغالب اختلاف معنی داری مشاهده شد (001 /0= P) . اگر چه بین پروتراکشن و چرخش کتف در دو سمت غالب و غیرغالب گروه دارای کایفوز طبیعی اختلاف معنی داری مشاهده نشد، ولی این میزان در اندام غالب بیشتر از اندام غیرغالب بود، در حالی که در افراد دارای کایفوز افزایش یافته، میزان پروتراکشن کتف در سمت غالب به طور معنی داری بیشتر از سمت غیرغالب بود. ازاین رو غالب بودن دست مسئول درجاتی از عدم تقارن است و سمت غالب بیشتر تحت تاثیر اثرات ناهنجاری کایفوز سینه ای قرار می گیرد. ازاین رو پیشنهاد می شود در طراحی برنامه های تمرینی برای درمان ناهنجاری کایفوز سینه ای، به عدم تعادل عضلانی در سمت غالب بیشتر توجه شود و همچنین با توجه به نتایج این تحقیق، افراد طبیعی نیز به منظور پیشگیری از عدم تقارن دو کتف و برقراری تعادل عضلانی در اندام غالب، تمریناتی را مختص عضلات مخالف انجام دهند.

کمربند شانه، به¬ویژه نحوه قرارگیری استخوان های کتف و عملکرد آن در حفظ وضعیت بدنی مطلوب نقش اساسی دارد. از آنجا که موقعیت قرارگیری استخوان های کتف ارتباط مستقیمی با ثبات کتف، قدرت و استقامت عضلات این ناحیه دارد، تغییر محل این استخوان که در برخی ناهنجاری ها مشاهده می شود بر عملکرد عضلات کمربند شانه، به¬ویژه عضلات ثابت¬کننده کتف تأثیر می گذارد. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین انحنای کایفوز سینه ای با میزان پروتراکشن استخوان کتف و استقامت عضلات خلفی کمربند شانه در دختران است. 64 آزمودنی دختر که هیچ¬گونه سابقه ورزش منظم و آسیب و درد در ناحیه شانه و ستون فقرات نداشتند، با میانگین سن، قد و وزن به¬ترتیب 99/0±43/20 سال، 55/3±76/162 سانتی¬متر و 11/5±32/53 کیلوگرم به¬عنوان نمونه انتخاب شدند. میزان کایفوز سینه ای، با استفاده از خط¬کش منعطف، پروتراکشن استخوان کتف با روش دیوتا و میزان استقامت عضلات خلفی کمربند شانه با استفاده از آزمون کلینیکی توان بخشی اندازه¬گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون در سطح معنی¬داری 05/0 و با استفاده از برنامل SPSS نسخه 15 انجام شد. نتایج نشان داد میزان انحنای کایفوز سینه ای با پروتراکشن استخوان کتف ارتباط مثبت و معنی¬دار (40/0=r، 05/0>P) و با میزان استقامت عضلات خلفی کمربند شانه ارتباط منفی و معنی¬دار (40/0- =r، 05/0>P) دارد. همچنین پروتراکشن استخوان کتف با استقامت عضلات خلفی کمربند شانه ارتباط معنی¬دار منفی (37/0- = r، 05/0>P) دارد. اگرچه رابطه گزارش شده قوی نیست، به¬طور کلی با افزایش میزان انحنای کایفوز سینه ای، کتف¬ها از ستون فقرات دور می¬شوند و استقامت عضلات خلفی کمربند شانه ای نیز کاهش می یابد.

ستون فقرات سینه ای اغلب منشا دردهای پاسچرال به ویژه در بزرگسالان است و از آنجا که عضلات واقع در قسمت خلفی ستون فقرات، نقش مهمی در ساختار و تولید حرکات آن دارند، ازاین رو به نظر می رسد هر گونه تغییر در میزان قوس های ستون فقرات موجب تغییر در طول و استقامت عضلات خلفی آن شود. بنابراین هدف از تحقیق حاضر، مقایسه موقعیت قرارگیری استخوان کتف و استقامت عضلات نزدیک کننده آن در دختران دارای کایفوتیک و طبیعی بود. روش تحقیق حاضر، توصیفی و از نوع تحقیقات مقایسه ای است. شیوه گزینش آزمودنی های تحقیق حاضر به صورت غیرتصادفی و هدفمند بود. به این منظور 60 دختر 20 تا 24 ساله ای که هیچ گونه سابقه فعالیت ورزشی و آسیب دیدگی در نواحی ستون فقرات و کمربند شانه نداشتند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. سپس بر اساس نرم درجه کایفوز سینه ای ایران در دو گروه دارای کایفوتیک و طبیعی قرار گرفتند و میزان پروتراکشن استخوان کتف و استقامت عضلات نزدیک کننده در دو گروه اندازه گیری شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS ورژن 16 تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در گروه دارای کایفوتیک، میزان پروتراکشن استخوان کتف بیشتر از گروه دارای کایفوز طبیعی است و افراد این گروه از استقامت عضلانی کمتری در عضلات نزدیک کننده کتف، نسبت به گروه دارای کایفوز طبیعی برخوردار بودند. بنابراین می توان گفت که در افراد دارای کایفوتیک، استخوان های کتف از ستون فقرات دور می شوند و استقامت عضلات ریتراکتور کاهش می یابد. ازاین رو توصیه می شود در برنامه های حرکات اصلاحی، حرکاتی به منظور نزدیک کردن کتف ها به ستون فقرات و نیز تقویت عضلات ریتراکتور برای اصلاح ناهنجاری کایفوتیک صورت گیرد.