تلمیعات حدیثی در مناقب نبوی و علوی دیوان ابن حسام خوسفی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بیشتر اشعار محمد بن حُسام خوسفی، شاعر شیعه مذهب قرن نهم، در مناقب و مدایح اهل بیت(ع) است. دیوان او دربردارنده مجموعه ای از احادیث مهم مذهب شیعه است. او با تسلطی که بر احادیث و روایات داشته است، در اشعار خود به مقتضای سخن، احادیثی از اهل بیت (ع) را نقل کرده تا جایی که می توان دیوان او را حدیث نامه نامید. صنعت دو زبانگی که در بدیع آن را تلمیع نامیده اند آن است که شعر در دو زبان یا گاه بیشتر، سروده شده باشد. پژوهش حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به این سؤالات پاسخ دهد که تلمیعات دیوان ابن حسام از چه نوعی است و مترتّب بر چه مضامینی می باشد و شاعر با چه هدفی از آن بهره برده است؟ از این رو به بررسی تلمیعات حدیثی دیوان ابن حسام و کارکرد درون متنی آن می پردازد. در دیوان او از همه انواع تلمیع، سروده خود شاعر یا قرآنی، حدیثی، مَثلی نمونه هایی بسیار یافت می شود. بررسی انجام شده نشان می دهد که بیشترین تلمیع به کار رفته در دیوان ابن حسام از نوع تلمیعات قرآنی و حدیثی است. شیعه بودن ابن حسام و اعتقاد راستین او به ولایت مولا علی(ع) باعث شده تا احادیثی که به مقام والای آن حضرت و مسئله جانشینی ایشان اشاره دارد، دست مایه بسیاری از تلمیعات دیوان او باشد. تلمیعات حدیثی او حول پنج محور معنایی آمده است: 1-اوصاف پیامبر(ص) و مقام والای ایشان 2-اوصاف حضرت علی(ع) 3-مسئله جانشینی پیامبر(ص) 4-احادیث پیامبر(ص) 5-احادیث حضرت علی(ع). ابن-حسام هر کجا احساس کرده است آوردن اصل حدیث تأثیر بیشتری بر مخاطب دارد از صنعت تلمیع استفاده کرده -است.Hadith Allusions in the Virtues of the Prophetic and Alawite Traditions in the Diwan of Ibn Hussam Khusfi
The majority of Muhammad ibn Husam Khusfi's poetry, a 9th-century Shi'ite poet, focuses on the virtues and praises of the Ahl al-Bayt (the Prophet's family). His Diwan (collection of poems) encompasses a significant compilation of important Shi'ite hadiths. The present study, utilizing a descriptive-analytical method, addresses the following questions: What types of talmi' are present in Ibn Husam's diwan? What themes do they convey, and what objectives did Ibn Husam pursue in employing them? The study shows that the most frequent allusions employed in Ibn Hussam's diwan are of the Quranic and hadith types. Ibn Hussam's Shiite faith and his sincere belief in the guardianship of Mawla Ali (peace be upon him) led him to take hadiths referring to the lofty status of Ali (peace be upon him) and the issue of his succession as the subject matter for many of the allusions in his Diwan. His hadith allusions revolve around five semantic themes: 1- Attributes of the Prophet (peace be upon him) and his lofty status, 2- Attributes of Ali (peace be upon him), 3- The issue of the Prophet's succession, 4- Hadiths of the Prophet, 5- Hadiths of Ali (peace be upon him). On the other hand, Ibn Hussam's contented life led to the high frequency of hadiths with the theme of contentment and satisfaction in his diwan. A few highly recurring words in Ibn Hussam Khusfi's diwan are "Ali", "wali", "Dhu'l-Fiqar", and "la fata".
تبلیغات
