تأملی بر دیدگاه یورگن هابرماس در باب نسبت اخلاق و حقوق
آرشیو
چکیده
پرسش از نسبت و رابطه اخلاق و حقوق، تاریخی نسبتاً طولانی دارد و به مناسبات ارزش ها و ایده آل های انسان و یکی از نیازهای عینی بشر، یعنی نظم، امنیت و صلح باز می گردد. دغدغه زندگی اخلاقی، همزاد آدمی بوده و شئون حقوقی که قوام آن به برخورداری از حمایت الزامی و اجباری است، همواره در بخشی از زندگی اجتماعی انسان وجود داشته است، اما به نظر می رسد «حقوق» در مفهوم امروزین آن، عمدتاً معلول پیدایش نخستین دولت شهرها و سپس دولت فراگیر ملّی بوده که نخستین کار ویژهٔ آن استقرار نظم و صلح داخلی بوده است. تحقّق این امر بیش از هر چیز به واقعیت های جامعه و شهروندان، یعنی باورها، گفتار و کردار آنان وابسته است. هنجارهای اخلاقی اگر چه بی ارتباط با امکانات و شخصیت فاعل نیستند، لکن به این اندازه وامدار و تابع واقعیت های فردی و اجتماعی نیز نیست. از این رو، چگونگی سازش بین دوگانهٔ اخلاق و حقوق قرن هاست که معضل جدّی اندیشمندان اجتماعی شده است. یورگن هابرماس - فیلسوف و اندیشه پرداز اجتماعی معاصر - در نظریه اجتماعی کلان خود، در مقام تبیین چگونگی آشتی اخلاق و حقوق نیز برآمده است. هدف این نوشتار، بررسی و تأمل مختصر و به شیوه تحلیلی ۔ انتقادی در آراء او در این باب است. ارزش نخستین در اندیشه هابرماس، نظم و منافع عمومی است و بر این باور است که این هدف با اجماع ناشی از گفتمان مبتنی بر اراده آزاد انسان های برابر محقق می شود. انسان آزاد و برابر در اندیشهٔ او، از انسان اخلاقی نمایندگی می کند و گویا هابرماس - در فرض تزاحم بین این حقوق و اخلاق - حقوق (نظم و منافع عمومی برآمده از گونه ای توافق در عدد و شرایط) را بر هنجارهای اخلاقی ترجیح می دهد.Exploring Jürgen Habermas' Perspective on the Relationship between Morality and Law
The historical debate on the relationship between morality and law has focused on the connection between human values and ideals and the imperative need for security and peace in society. The significance of moral considerations and their impact on human existence has remained constant throughout history. Legal matters, encompassing obligatory protection, have always been integral to social life. However, the modern concept of rights emerged with the establishment of city and national governments, which were primarily tasked with maintaining internal order and promoting peace. The achievement of this objective is contingent upon societal beliefs, expressions, and actions. While moral norms are influenced by individual capabilities and personality, they are not solely determined by individual or social realities. Consequently, the challenge of reconciling ethics and law has persistently perplexed social thinkers over the centuries. This article aims to provide a concise, descriptive, analytical, and critical review of Jürgen Habermas' perspective on the harmonization of ethics and law within the framework of his macro social theory. The research findings reveal that Habermas assigns paramount importance to order and the public interest, which take precedence over individual rights. He proposes achieving this objective through consensus-building discourse predicated on the free will of equal human beings. In Habermas' view, a free and equal individual embodies moral integrity. Nevertheless, when confronted with a conflict between ethics and law, Habermas tends to prioritize the order and public interests that arise from an agreement on rights, rather than moral norms.
تبلیغات
