ناترازی عشق و فضیلت در اندیشه ابن قتیبه دینوری و مقایسه آن با دیدگاه مشهور حُکما
آرشیو
چکیده
انسان ذاتاً فضیلت طلب است و نسبت به فضیلت و کمال عشق میورزد. اما اینکه نسبتِ میان عشق و فضیلت چگونه باید باشد، مسئله ی اصلی و مورد مطالعاتی این پژوهش – که در جمع آوری اطلاعات به شیوه ی اسنادی و در پردازش آنها از تحلیل عقلی و منطقی استفاده شده است - دیدگاه های ابن قتیبه ی دینوری است. ابن قتیبه میان این دو، تمایز معناداری قائل میشود و معتقد است با توجه به ویژگیها و خصایص انسانی،نه تنها ضرورتی ندارد که عشق به فضیلت، مساوی و همتراز با خودِ فضیلت باشد، بلکه باید میان آنها کاملاً جدایی و بینونت باشد. به عبارت دیگر،فضیلت هر چه بیشتر، بهتر اما عشق به فضیلت باید معتدل باشد و از افراط و تفریط در این عشق و محبت باید پرهیز نمود. همین سخن درباب رذایل و نفرت نسبت به آن، جاری است. اگر چه ممکن است شخصی در رذایل غرق باشد، اما نفرت از او باید در حد اعتدال باشد. این در حالی است که مشهور حکمای مسلمان رابطه ی میان عشق و فضیلت را یک رابطه ی همتراز میدانند به طوری که شدت عشق به میزان فضیلت وابسته است.نتیجه ی این پژوهش را می توان چنین تبیین نمود که ابن قتیبه رابطه ی میان عشق و فضایل را یک رابطه ی غیرضروری، غیرذاتی، قابل انفکاک و قابل کنترل میداند. در حالی که به باور فیلسوفان مسلمان رابطه ی میان عشق و فضیلت یک رابطه ی ضروری، غیرقابل انفکاک است که با توصیه، سفارش و دستور قابل تضعّف و اشتداد نیست.The Asymmetry of Love and Virtue in the Thought of Ibn Qutaybah al-Dinawarī and Its Comparison with the Renowned View of Muslim Philosophers
Human beings are inherently virtue-seeking and harbor love for virtue and perfection. However, the nature of the relationship between love and virtue remains a subject requiring inquiry. Ibn Qutaybah al-Dinawarī, a prominent scholar, posits a meaningful distinction between love and virtue. He believes that, considering human characteristics and attributes, it is not only unnecessary for love of virtue to be equal and commensurate with virtue itself; rather, there should be complete separation (baynūnah) and detachment between them. In other words, the more virtue, the better; but love for virtue should be moderate, and one must avoid excessiveness (ifrāṭ) and deficiency (tafrīṭ) in this love and affection. This principle equally applies to vices and hatred toward them: even if one is immersed in vice, hatred toward such a person must be tempered with moderation. This is while famous Muslim philosophers consider the relationship between love and virtue to be an equal relationship, such that the intensity of love depends on the degree of virtue. Furthermore, Ibn Qutaybah conceptualizes the relationship between love and virtues as non-essential, non-intrinsic, separable, and controllable. In contrast, Muslim philosophers maintain that the relationship between love and virtue is essential (ḍarūrī) and inseparable (infikāk-nāshudanī), and cannot be intensified or weakened by advice, exhortation, or command
تبلیغات
