پهنه بندی خطر سیلاب و ارتباط آن با کاربری اراضی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه (مطالعه موردی: حوضه آبخیز رضی چای، استان اردبیل)
آرشیو
چکیده
زمینه و هدف: سیلاب ها یکی از پدیده های طبیعی هستند که می توانند خسارات زیادی به زیرساخت ها، مزارع و محیط زیست وارد کنند. این پدیده به طور عمده به دلیل بارش های سنگین، ذوب برف ها یا ترکیبی از این عوامل رخ می دهد. بنابراین هدف از این پژوهش پهنه بندی خطر سیلاب و ارتباط آن با کاربری اراضی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه در حوضه آبخیز رضی چای در استان اردبیل است. روش شناسی: دراین پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 مربوط به سال 2022، نقشه DEM 30 متر استر، نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:50000، نقشه زمین شناسی با مقیاس 1:250000 و همچنین استفاده از سایر اطلاعات تفضیلی حوضه مورد مطالعه 10 پارامتر تاثیرگذار در رخداد سیل که شامل: ارتفاع، شیب، جهت شیب، پوشش گیاهی، سازندهای زمین شناسی، فاصله از رودخانه، جهت جریان، کاربری اراضی، بارش، تراکم زهکشی مورد استفاده قرار گرفته و برای تعیین اهمیت هر متغیر از مدل فرآیند شبکه تحلیلی (ANP) استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: ازمیان پارامترهای مورد مطالعه، لایه های شیب (با ضریب 30 درصد)، ارتفاع (با ضریب 21 درصد)، کاربری اراضی (با ضریب 17 درصد) وزن بیش تری را کسب کردند. در نتیجه وقوع سیلاب در حوضه آبریز رضی چای را به شدت کنترل می کنند. نتایج نشان می دهد که حدود 36 درصد از حوضه آبریز رضی چای در مناطق پرخطر و بسیار پرخطر قرار دارد. این پهنه ها در قسمت پایین حوضه، به طور معمول در تقاطع دو آبراهه اصلی حوضه قرار دارند. با توجه به پراکندگی فضایی سکونتگاه ها در منطقه می توان گفت که اکثر سکونتگاه های قسمت پایین حوضه در معرض سیلاب قرار دارند.Flood Hazard Zoning and Its Relationship with Land Use Using the Analytic Network Process Model (Case Study: Razi Chay Watershed, Ardabil Province)
Background and Objective: Floods are one of the natural phenomena that can cause significant damage to infrastructure, farmlands, and the environment. This phenomenon primarily occurs due to heavy rainfall, snowmelt, or a combination of these factors. Therefore, the aim of this study is to map flood hazard zones and examine their relationship with land use using the Analytic Network Process (ANP) model in the Razi Chay watershed in Ardabil Province. Methodology: In this study, data from Landsat 8 satellite imagery from 2022, a 30-meter ASTER DEM map, a 1:50,000 scale topographic map, a 1:250,000 scale geological map, and other detailed information of the studied watershed were utilized. Ten parameters influencing flood occurrence were analyzed, including elevation, slope, slope aspect, vegetation cover, geological formations, distance from the river, flow direction, land use, precipitation, and drainage density. The Analytic Network Process (ANP) model was employed to determine the importance of each variable. Findings and Conclusion: Among the studied parameters, slope (with a weight of 30%), elevation (with a weight of 21%), and land use (with a weight of 17%) were assigned the highest weights, indicating their significant influence in controlling flood occurrence in the Razi Chay watershed. The results show that approximately 36% of the Razi Chay watershed falls within high-risk and very high-risk zones. These areas are typically located in the lower part of the watershed, often at the confluence of the two main streams. Considering the spatial distribution of settlements in the region, it can be concluded that most of the settlements in the lower part of the watershed are exposed to flood risks
تبلیغات
