جلوه های عرفانی تصوف در رهبری معنوی شاه اسماعیل
آرشیو
چکیده
شاه اسماعیل اول، بنیانگذار سلسله صفوی، با ایجاد تحولی بنیادین در تاریخ آذربایجان، نه تنها قدرت سیاسی را در این منطقه به دست گرفت، بلکه به عنوان یک رهبر صوفی، مسیر زندگی اجتماعی آن را نیز شکل داد. وی با تأکید بر فلسفه تصوف، مذهب شیعه اثنی عشری را به عنوان مذهب رسمی در آذربایجان تثبیت کرد و رهبری معنوی جامعه را بر عهده گرفت. این رهبری معنوی، نتیجه تحولی بود که از زمان شیخ صفی الدین اردبیلی، بنیانگذار طریقت صفوی، آغاز شده و ادامه یافته بود. ارزش های تصوفی مانند زهد، تقوا، راز، اطاعت و تسلیم، شاه اسماعیل را قادر ساخت تا هم سلسله ای قدرتمند تأسیس کند و هم مریدان خود را گرد هم آورد. ابعاد معنوی و فلسفی تصوف نیز در رهبری شاه اسماعیل به وضوح دیده می شد. این مقاله قصد دارد برخی از جنبه های کارویژه های معنوی تصوف در دوره شاه اسماعیل و برخی از اصطلاحات رایج در گفتمان های صوفیانه آن دوره را بررسی کند. هدف ما در این مقاله، پرداختن به عمق و ماهیت تصوف نیست، بلکه تلاش داریم تا ابعاد سیاسی، اجتماعی و معنوی پیوند عاطفی شاه اسماعیل با مریدانش را از طریق نمادها و مفاهیم عرفانی تصوف تبیین کرده و فرآیندهای تاریخی مرتبط با آن را بهتر درک کنیمThe Spiritual Manifestations of Sufism under the Spiritual Guidance of Shah Ismail********* Tasavvufun İrfani Tecellileri Şah İsmail'in Manevi Liderliğinde*************** Şah İsmayılın mənəvi rəhbərliyi ilə təsəvvüfün irfani təzahürləri
Shah Ismail I, the founder of the Safavid dynasty, brought about a fundamental transformation in the history of Azerbaijan. He not only seized political power in this region but also shaped its social life as a Sufi leader. By emphasizing the philosophy of Sufism, he established Twelver Shia Islam as the official religion in Azerbaijan and took on the spiritual leadership of the community. This spiritual leadership was the result of a transformation that had begun with Sheikh Safi al-Din Ardabili, the founder of the Safavid order, and continued thereafter. Sufi values such as asceticism, piety, secrecy, obedience, and submission enabled Shah Ismail to establish a powerful dynasty and gather his followers around him. The spiritual and philosophical dimensions of Sufism were also clearly evident in Shah Ismail's leadership. This article aims to examine some aspects of the spiritual functions of Sufism during Shah Ismail's era and some common terms in the Sufi discourses of that time. Our goal in this article is not to delve into the depth and nature of Sufism but rather to explore the political, social, and spiritual dimensions of Shah Ismail's emotional connection with his disciples through the symbols and concepts of Sufi mysticism and to better understand the historical processes related to it.*************
Safevi Hanedanı, Azerbaycan tarihine yeni bir soluk getirirken, kurucusu Şah İsmail sadece siyasi iktidarı ele geçirmiş olmakla kalmamış, aynı zamanda bir sufi mürşidi olarak da toplumsal hayata yön vermiştir. Tasavvuf felsefesini temel alan Şah İsmail, Azerbaycan'da On İki İmamiye Şiiliği'ni resmî mezhep haline getirmiş ve toplumun manevi liderliğini üstlenmiştir. Şah İsmail'in tasavvufi liderliği, Safevi tarikatının kurucusu Şeyh Safiüddin Erdebili'nden bu yana süregelen bir dönüşümün sonucudur. Zühd, takva, sır, itaat ve teslimiyet gibi tasavvufi değerler, Şah İsmail'in hem güçlü bir hanedan kurmasına hem de müritlerini bir araya getirmesine imkan sağlamıştır. Tasavvufun manevi ve felsefi boyutları da Şah İsmail'in liderliğinde belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır. Bu makale, Şah İsmail dönemi tasavvuf anlayışının bazı yönlerini ve bu dönemdeki tasavvufi söylemlerde kullanılan bazı terimleri incelemeyi amaçlamaktadır. Amacımız, tasavvufun derinliklerine inmek değil, Şah İsmail'in müritleriyle kurduğu duygusal bağın siyasi, sosyal ve manevi boyutlarını tasavvufi semboller ve kavramlar üzerinden açıklamak ve bu bağlamdaki tarihsel süreçleri daha iyi anlamaktı.************
Səfəvi xanədanı Azərbaycan tarixinə yeni bir nəfəs gətirərkən, qurucusu Şah İsmayıl yalnız siyasi hakimiyyəti ələ keçirməklə kifayətlənməmiş, eyni zamanda bir sufi mürşidi olaraq da ictimai həyata istiqamət vermişdir. Təsəvvüf fəlsəfəsini əsas götürən Şah İsmayıl, Azərbaycanda On iki imamiyyə şiəliyini rəsmi məzhəb halına gətirmiş və cəmiyyətin mənəvi liderliyini öz üzərinə götürmüşdür. Şah İsmayılın təsəvvüfi liderliyi, Səfəvi təriqətinin qurucusu Şeyx Səfiüddin Ərdəbilidən bu yana davam edən bir transformasiyanın nəticəsidir. Zühd, təqva, sirr, itaət və təslimiyyət kimi təsəvvüfi dəyərlər, Şah İsmayılın həm güclü bir xanədan qurmasına, həm də müridlərini bir araya gətirməsinə imkan yaratmışdır. Təsəvvüfün mənəvi və fəlsəfi ölçüləri də Şah İsmayılın liderliyində güclü bir şəkildə ortaya çıxmışdır. Bu məqalə qarşısına Şah İsmayıl dövrü təsəvvüf anlayışının bəzi istiqamətlərini və bu dövrdəki təsəvvüfi deyimlərdə istifadə edilən bəzi terminləri araşdırmaq məqsədi qoymuşdur. Məqsədimiz təsəvvüfün dərinliklərinə enmək deyil, Şah İsmayılın müridləri ilə qurduğu emosional bağın siyasi, sosial və mənəvi ölçülərini təsəvvüfi simvollar və anlayışlar üzərindən izah etmək və bu kontekstdəki tarixi prosesləri daha yaxşı anlamaq idi.
تبلیغات
