بررسی جایگاه حقوق شهروندی در مانیسم و مزدکیسم
آرشیو
چکیده
مانیسم و مزدکیسم دو مکتب معروف فلسفی در ایران باستان هستند که ظاهراً دارای برخی تعالیم مشابه بوده و هر دو مخالف با حکومت وقت معرفی شده اند. شناسایی مکاتب فلسفی از جهات گوناگون حائز اهمیت است که یکی از این جهات، بررسی حقوق شهروندی می باشد که امکان فهم بیشتر تعالیم آنها را با توجه به مقتضیات امروز جامعه، برای ما فراهم می کند. هدف این پژوهش علاوه بر شناسایی ابعاد مختلف دو مکتب فوق، سنجش آموزه های آنها از حیث حقوق شهروندی می باشد. بر این اساس، سؤال اصلی در پژوهش پیش رو، این است که تا چه میزان حقوق شهروندی در مکاتب مانیسم و مزدکیسم، مورد شناسایی قرار گرفته است؟ برای یافتن پاسخ سؤال فوق، بیش از هر چیز تفحص در کتب تاریخی و بررسی آموزه ها و تعالیم مکاتب فوق لازم است. بدین منظور در گام نخست برای شناسایی مبانی فلسفی آنها، یافتن پاسخ هر دو مکتب برای پنج سؤال مهم فلسفی یعنی هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و جامعه شناسی لازم است؛ زیرا منجربه شناسایی دقیق و تطبیق آموزه های این دو مکتب با یکدیگر می گردد. گام دوم این پژوهش سنجش تعالیم این مکاتب درخصوص حقوق شهروندی است که این فرآیند نیز مبتنی بر پاسخ های فلسفی مکاتب مانیسم و مزدکیسم در خصوص انسان شناسی و جامعه شناسی می باشد. مهم ترین رهیافت پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، این است که اگرچه در تعالیم مکتب مانیسم، رنگ زاهدانه و دنیاگریزانه غلبه دارد و همین مطلب در ظاهر منجربه نفی برخی از حقوق اولیه انسان ها شده است، اما در آموزه های این آیین، به وضوح نشانه هایی از توجه به حقوق شهروندی مانند برابری زن و مرد وجود دارد. همچنین لازم به ذکر است که نفی این حقوق، صرفاً مربوط به گروه خاصی از مردم بوده که با اراده خویش چنین سبک زندگی ای را پذیرفته بودند. مزدکیسم هم علاوه بر زهدگرایی، با هدف ایجاد عدالت و مساوات بین مردم، آموزه هایی نظیر اشتراک اموال و زنان را مطرح می کند که گرچه هدف آن نیل به همان شعار برابری در حقوق شهروندی بوده، اما همین تعالیم منجربه نفی برخی از حقوق دیگر نظیر حق مالکیت و حق داشتن خانواده شده است. به عنوان نتیجه نهائی باید گفت با در نظر گرفتن زمینه های اجتماعی در عصر مانی و مزدک، در این دو آیین، احترام به حقوق اولیه بشر مشاهده می شود، اما تعالیم اشتراک اموال و زنان در مکتب مزدک، مخالف حقوق شهروندی قلمداد می گردد.A Survey on Examining the Status of Citizenship Rights in Manism and Mazdakism
Manism and Mazdakism are two famous philosophical schools of thoughts in ancient Iran, which apparently have some similar teachings, and both of them were introduced against the states of their era. It is important to identify philosophical schools from various aspects, one of these aspects is the examination of citizenship rights, which provides us with the possibility of more understanding their teachings according to the requirements of today's society. In addition to identifying the various dimensions of the both aforementioned schools, the purpose of the research is to evaluate the teachings in terms of citizenship rights. Based on what mentioned, the main question of the research is to what extent citizenship rights have been identified in the schools of Manism and Mazdakism? To respond more precisely, it is necessary to examine the historical traces, books and study the teachings related to the above schools. First, to identify their philosophical foundationsfor this aim, it is necessary to find the answers in both schools through five important philosophical categories, ontology, anthropology, epistemology, methodology, and sociology, respectively, because it leads to an accurate identification and compliance of the both schools of thoughts teachings. Second, is to evaluate the teachings of these schools regarding citizenship rights, based on the philosophical responses of Manism and Mazdakism schools relating to anthropology and sociology. The most prominent approach of the current research carried out with a descriptive-analytical method, is although in the teachings of the Manism school, the ascetic and worldly prevails having led to the denial of some of the basic rights of human beings, but in religous teachings, there are clearly signs to regard civil rights such as equality between men and women. It should be highly mentioned that the denial of these rights was only related to a certain group of people who voluntarily accepted such a lifestyle. In addition to asceticism, with the aim of emerging justice and equality between people, Mazdakism proposes teachings such as the sharing of property and women. As a final result, it should be explicity mentioned that by considering the social contexts in the era of Mani and Mazdak, respect for fundamental rights of human can be seen in these two rituals, but the teachings of sharing property and women's right in the Mazdak school are considered against the rights of citizens.
تبلیغات
