عرفان و نگارگری: تأثیر آداب و اندیشه های عرفان اسلامی حکمای صفوی در مفاهیم نگارگری مکتب تبریز دوم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
آداب از اصول طریقت تصوّف بود. حفظ آداب، محک میزان عیار مریدان در پای بندی به تصوّف و متعاقباً پاسداشت سنت رسول و ائمّه به شمار می آمد. در اندیشه صوفیان، برای هر رفتاری، آداب خاصی حاکم بود که اِعمال آن آداب، نقش مهمی در ردّ و قبول صوفیان در حلقه اهل تصوف داشت. عمل به آداب در حقیقت پروانه بقای صوفی در کسوت اهل تصوّف بود و تخطّی از آن منجر به خروج ازدایره صوفیان می شد. انتقال صحیح آداب نیز از اهمّ موضوعاتی بوده است که در ادوار گوناگون ذهن مشایخ تصوف را مشغول و مشوّش می داشت، زیرا خاستگاه آداب آیات، احادیث، روایات، سنت و سیره پیامبر و معصومین بود و هرگونه قصور در عمل و نقل آن، فروگذاشت جانب حرمت این مقدسات تصوّر می شد و خطایی نابخشودنی به شمار می آمد. در این پژوهش پس از بیان تعاریف و اهمیّت «ادب» در متون عرفانی، نشان داده می شود که آداب مختلف چه تفاوت هایی باهم داشته اند؟ این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی پرداخته شده است. واژه «ادب» در آغاز بار معنایی محدود، اَشرافی و انحصاری داشت اما نفوذ اسلام و شیوع تصوّف سبب تحوّل و توسعه و سرانجام تعالی معنایی «ادب » گردید. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که مشایخ بزرگی چون عَین القُضات، عزیزالدین نَسَفی و مولانا به جنبه باطنی آداب بیش از جنبه ظاهری آن نظر داشته اند و از این رو نسبت به مراعات ظاهر آداب جانب تساهل را گرفته اند؛ حال آنکه صوفیان دیگری چون باخرزی، سهروردی و کاشانی نسبت به بیان آداب از کوچک ترین نکته ای دریغ نکرده و جوانب احتیاط را رها نکرده اند. اندیشه های عرفانی دوره صفوی در نگارگری مکتب دوم تبریز نیز نمود واضحی یافته است.اهداف پژوهش:بررسی عرفان اسلامی از جنبه آداب.بررسی تأثیر متقابل عرفان اسلامی و هنر نگارگری اسلامی (مکتب دوم تبریز).سؤالات پژوهش:آداب در عرفان اسلامی چه چیزهایی هستند؟تأثیر عرفان اسلامی بر هنر نگارگری اسلامی چیست؟Sufism and Painting: The Influence of Safavid Sufi Mystics' Customs and Thoughts on the Concepts of Tabriz School of Painting
Customs were among the principles of Sufi mysticism. Observing customs was a measure of disciples' adherence to Sufism and, consequently, preserving the tradition of the Prophet and the Imams. In Sufi thought, specific customs governed every behavior, and their implementation played a crucial role in the acceptance or rejection of Sufis within the circle of mystics. Practicing customs was, in fact, a permit for a Sufi's survival in the guise of mystics, and deviating from them led to exclusion from the Sufi circle. The accurate transmission of customs was also a significant concern that preoccupied the minds of Sufi masters across various eras, as the origin of customs lay in Quranic verses, Hadiths, traditions, and the conduct of the Prophet and the Infallibles. Any negligence in practicing or narrating these customs was considered a sacrilegious error.This study, after explaining the definitions and importance of "adab" in mystical texts, demonstrates the differences among various customs. The article is conducted using a descriptive-analytic method. Initially, the term "adab" had a limited, aristocratic, and exclusive meaning, but the influence of Islam and the spread of Sufism led to its evolution and eventual elevation in meaning. The results of this research show that prominent masters such as Ayn al-Qudat, Aziz al-Din Nasafi, and Rumi focused more on the spiritual aspect of customs than their outward appearance, thus taking a lenient stance towards observing their external aspects. In contrast, other Sufis like Baharzi, Suhrawardi, and Kashani did not spare any detail in expressing customs and did not neglect caution.Sufi thoughts during the Safavid era also found explicit expression in the painting of the second Tabriz school.Research Objectives:To study Islamic Sufism from the perspective of customs.To examine the mutual influence of Islamic Sufism and Islamic painting (Tabriz School of Painting).Research Questions:What are customs in Islamic Sufism?What is the influence of Islamic Sufism on Islamic painting?
تبلیغات
