پدیدارشناسی تفسیر قرآن کریم: تحلیلِ مقوله تاریخمندی تفسیر قرآن با تأکید بر رویکرد هستی شناسی هایدگر (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از موضوعات بنیادین در حوزه تفسیر قرآن، بحث «تاریخمندیِ تفسیر» قرآن است. اندیشمندان اسلامی در سال های اخیر، مسأله «تاریخمندی قرآن» را مورد توجه قرار داده اند. وجه ناگفته ای که در کلام پیروان نظریه تاریخمندی قرآن قابل پی جویی است، دل ناگرانیِ ایشان درباره غفلت انسانِ مسلمان از مسائل نوپدید جهانِ خود، و فهمِ آیات قرآن، صرفاً از بستر نزول آیات است. مارتین هایدگر، فیلسوف پدیدارشناس، مساله تاریخمندیِ تفسیر را از نظرگاهی ویژه و ذیل پرسش از مساله «هستی»، مورد تأمل قرار داده است. «هستی»، چرخه ای همواره پویا و پیش رونده است که از هرگونه سکون و ایستایی گریزان است. اما هستی را صرفاً به واسطه «انسان» می توان فهمید، زیرا او تنها پرسشگر هستی است و به عنوان تنها موجودِ تاریخمند، در ذات خود هستنده ای پویا و تعالی جوست. ازمنظر پدیدارشناسی، «تاریخمندی متن»، تنها در پرتو «تاریخمندی تفسیرِ متن» قابل تبیین است؛ زیرا متن، تنها به واسطه تفسیر، معنای خود را آشکار می نماید؛ اما از آن رو که تفسیر، فرآورده فهم انسان است، فهم تاریخمندیِ تفسیر نیز پیشاپیش، معطوف به دریافتِ وجه «تاریخمندیِ مفسرِ متن» است. پژوهش حاضر، درصدد تبیین مسأله «تاریخمندیِ تفسیرِ قرآن» به سیاقی پدیدارشناسانه است. از این رو با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تأکید بر الگوی فکری-فلسفیِ هایدگر، نقشِ تاریخمندیِ مفسر را در تاریخمندیِ تفسیر مورد بررسی قرار می دهد. از نگاه هستی شناسی، مساله مورد بحث هنگامی به نتیجه خواهد رسید که تاریخمندی تفسیر، هم راستا با تبیین ساحت هایِ تاریخمندانه هستی مفسر، که شامل«واقع بودگی»، «هرروزگی» و«طرح افکنی و امکان» است، مورد بحث قرار گیرد.Phenomenology of Quranic Interpretation Analyzing the Historicity of Quranic Exegesis with Emphasis on Heidegger’s Ontological Approach
One of the fundamental topics in the field of Quranic interpretation is the discussion of the "historicity of interpretation" of the Quran. In recent years, Islamic scholars have increasingly focused on the issue of the "historicity of the Quran." A less-discussed aspect in the discourse of proponents of this theory is their concern about Muslims' neglect of emerging global issues and their understanding of Quranic verses solely within the context of their revelation. Martin Heidegger, a phenomenologist philosopher, has reflected on the historicity of interpretation through his unique perspective on the question of "being" (wujūd). For Heidegger, being is a dynamic and progressive cycle that resists stasis. However, being can only be understood through "humanity," as humans are the sole questioners of being and are inherently dynamic and transcendent as historical beings. From a phenomenological perspective, the "historicity of a text" can only be explained in light of the "historicity of its interpretation," as a text reveals its meaning solely through interpretation. Since interpretation is a product of human understanding, comprehending the historicity of interpretation is inherently tied to recognizing the "historicity of the interpreter." This study aims to explore the issue of "the historicity of Quranic interpretation" through a phenomenological lens. Using a descriptive-analytical method and emphasizing Heidegger's philosophical-ontological framework, it examines the role of the interpreter's historicity in shaping interpretive historicity. From an ontological standpoint, this issue can only be resolved when interpretive historicity aligns with an analysis of the historical dimensions of the interpreter's being—namely "facticity" (waqiʿiyyah), "everydayness" (yawmīyyah), and "projection and possibility" (ṭarḥ wa imkān).
تبلیغات
