بررسی نیروهای پیشران تأثیرگذار بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر بهبهان) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در جهان امروز، شهرها مکان اصلی کار و زندگی انسان ها هستند [1]. شهرنشینی به عنوان یکی از پدیده های عمده دوران معاصر، از عوامل مهم تأثیرگذار بر سلامت فردی اجتماعی شهروندان و مظهر شبکه ای از روابط پیچیده اجتماعی و شکل دهنده بسیاری از چالش های اساسی در زندگی شهروندان نیز است [2]، به طوری که بیشتر شهرهای بزرگ با مشکلاتی همچون جدایی گزینی قومی، محرومیت و نابرابری های اجتماعی و اقتصادی، سلامت، رفاه، نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزشی، تفریحی و... مواجه اند [3]. امروزه رهیافت های گوناگونی از جمله شهر اکولوژیک، رشد هوشمند، زیست پذیری، نوشهرگرایی و شکوفایی شهری برای مواجهه با این شرایط و حل این معضلات در شهرهای جهان مطرح و به کار گرفته شده است [4]. در سال 2012 سازمان اسکان بشر ملل متحد، رویکردی تازه ای را در حوزه توسعه شهری، به نام شکوفایی شهری مطرح کرد که عبارت است از: یک ساخت اجتماعی که به حوزه اعمال بشر جامه عمل می پوشاند [5]. شهر شکوفا شهری است جامع که فضاهایی برای تعامل اجتماعی، تفریح، توسعه اقتصادی و اجتماعی گروه های آسیب پذیر و انسجام اجتماعی را با فراهم کردن فضاهای مناسب و طراحی متناسب فراهم می کند. هدف سازمان ملل از شکوفایی شهری، دسترسی به ایمنی فراگیر و قابل دسترس، فضاهای سبز و عمومی به ویژه برای زنان، کودکان، سالمندان و افراد ناتوان است. به کارگیری روش آینده نگاری در شهرها و مدل سازی مراحل آینده نگاری در حیطه مسائل شهری می تواند به رواج فرهنگ آینده نگاری و کاربرد آن در شهرها بینجامد و با تشویق به مشارکت در حل مسائل شهری مفید واقع شود [6]. در واقع، وجود چنین مشکلاتی، موجبات روی آوردن به رویکرد آینده پژوهی در برنامه ریزی شهری را فراهم کرده است. از این رو، با محور قرار دادن نظریه شهر شکوفا، فصل نوینی از توسعه فضای شهری فراروی برنامه ریزان، مدیران و... گشوده می شود. این ابتکار نوعی رویکرد اساسی برای تحقق آن در مسیر پایداری در سطوح مختلف سلسله مراتبی و مقیاس های جهانی، ملی، منطقه ای و محلی است [7]. بنابراین هر شهری در راستای نیل به شکوفایی، دستخوش فراز و نشیب هایی می شود [8]. در نتیجه در سال های اخیر، تلاش در زمینه سنجش شکوفایی شهری در شهرهای مختلف جهان مورد توجه واقع شده است. این سنجش و مقایسه، شهرها را در ارتباط با پنج بعد شکوفایی شهری یعنی تولید اقتصادی و بهره وری، کیفیت زندگی، عدالت، زیرساخت ها و پایداری زیست محیطی مورد توجه قرار داده اند.شهر بهبهان در جنوب شرقی استان خوزستان به عنوان یکی از شهرهای قدیمی استان با جمعیتی 122 هزار نفری به عنوان جامعه هدف پژوهش با مشکلاتی همچون گسترش سریع شهرنشینی، تغییر کاربری های غیر اصولی در حوزه زمین های کشاورزی و باغ ها، زیرساخت های نامناسب شهری، فرسوده بودن زیاد بافت ها شهری و عدم تناسب با دیگر بافت ها، نبود دسترسی مناسب شهروندان به خدمات شهری، گسترش پراکنده شهر، آلودگی هوا و افزایش هزینه های خدمات رسانی مواجه است. علی رغم این موارد، ضرورت به کارگیری روش های مؤثر برای پیشبرد اهداف نوآورانه و شکوفا لازم است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف اصلی تحلیل و ارزیابی شاخص های شکوفایی شهری در سطح شهر بهبهان در پی پاسخ گویی به سؤالات زیر است:1- عوامل تأثیرگذار بر شکوفایی شهر بهبهان کدام اند؟2- از میان نیروهای پیشران تأثیر گذار بر شکوفایی شهر بهبهان کدام پیشران بیشترین و کمترین تأثیر را دارد؟مواد و روش هاروش پژوهش حاضر با توجه به مسئله پژوهش، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی تحلیلی است در این پژوهش ب ه منظور ف راهم س اختن مب انی تئوری و به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز در زمینه شاخص های شکوفایی شهری از روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه و پرسشنامه است. در این پژوهش جامعه آماری تحقیق را مدیران شهری و خبرگان دانشگاهی صاحب نظر در حوزه برنامه ریزی شهری تشکیل می دهند. معیارهای انتخاب مدیران و خبرگان، تسلط نظری، تجربه عملی، تمایل و توانایی مشارکت در پژوهش و دسترسی است. بنابراین، با روش نمونه گیری گلوله برفی تعداد 20 نفر از خبرگان، متشکل از کارشناسان با تخصص های برنامه ریزی شهری و آینده پژوهی که با منطقه مورد پژوهش آشنایی داشته اند؛ جهت پاسخ گویی میزان تأثیر هر یک از عوامل بر سایر عوامل انتخاب شدند. در این ارتباط، 41 متغیر به دست آمده از مصاحبه با خبرگان با هم تلفیق می شود و مجموعه ای از متغیرهای مؤثر بر آینده شکوفایی شهر بهبهان منطقه در ابعاد پنج گانه (بهره وری، زیرساخت ها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیط زیست) استخراج شد. سپس، با به کارگیری روش تحلیل اثرات متقاطع، تحلیل متغیرها از طریق نرم افزار میک مک صورت گرفته و در نهایت عوامل پیشران کلیدی شکوفایی شهری استخراج شد.یافته هاتحلیل کلی محیط سیستم: جدول 2، برآیند اثرات متقابل 41 پیشران تأثیرگذار بر وضعیت آینده شکوفایی شهر بهبهان، بر اساس تشکیل ماتریس 41×41 است. نتایج این جدول نشان دهنده تعداد تکرار 4 بار و درجه پرشدگی 91/07 درصد است که حکایت از تأثیرگذاری بسیار زیاد پیشران ها بر هم دارد. از مجموع 1681 رابطه قابل ارزیابی در ماتریس، 150 رابطه عدد صفر، 465 رابطه با مقدار یک دارای تأثیر ضعیف نسبت به هم و 692 رابطه با عدد 2 دارای روابط اثرگذاری نسبتاً قوی است. به علاوه، 374 رابطه عدد 3 دارد و این به معنای آن است که روابط پیشران های کلیدی بسیار زیاد و از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری زیادی برخوردارند. شهر بهبهان به دلیل گسترش سریع شهرنشینی، با مشکلاتی همچون تغییر کاربری های غیر اصولی در حوزه زمین های کشاورزی و باغ ها، زیرساخت های نامناسب شهری، فرسوده بودن زیاد بافت ها شهری و عدم تناسب با دیگر بافت ها، نبود دسترسی مناسب شهروندان به خدمات شهری، گسترش پراکنده شهر، آلودگی هوا و افزایش هزینه های خدمات رسانی مواجه است. همچنین، نبود یک برنامه ریزی درست و منطقی، این شهر را در آینده ای نه چندان دور به شهری تبدیل خواهد کرد که قابلیت زیست در آن با مشکل مواجه خواهد بود. از میان 41 نیروی پیشران، 9 پیشران بازریابی و ایجاد بسترهای سرمایه گذاری، وضعیت اشتغال، برابری اجتماعی، شرایط اقتصادی، اشتغال و مشارکت زنان، رضایت از امنیت عمومی، برابری اقتصادی، قدرت اقتصادی و کیفیت مسکن بر وضعیت شکوفایی شهر اثر کلیدی دارند و این پیشران ها مربوط به بعد بهره وری و عدالت و مشارکت اجتماعی هستند، بنابراین مؤثرترین و کلیدی ترین پیشران ها محسوب می شوند و برای بالا بردن سطح شکوفایی شهری در شهر، توجه به این شاخص ها از اهمیت خاصی برخوردار است.نتیجه گیریاین پژوهش با هدف تحلیل و ارزیابی شاخص های شکوفایی شهری، شهر بهبهان انجام گرفته است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داده است که الگوی کلی پراکندگی پیشران های شکوفایی از نظر تحلیل اثرات متقابل، در مجموع بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی تقریباً پایدار است. از میان 41 نیروی پیشران، 9 پیشران بسترهای سرمایه گذاری، وضعیت اشتغال، برابری اجتماعی، شرایط اقتصادی، اشتغال و مشارکت زنان، رضایت از امنیت عمومی، برابری اقتصادی، قدرت اقتصادی و کیفیت مسکن جزء پیشران های کلیدی تأثیرگذار بر آینده شکوفایی شهر بهبهان هستند. تحلیل این پیشران ها نشان داده است که شاخص های وضعیت اشتغال، ایجاد بسترهای سرمایه گذاری، شرایط اقتصادی و قدرت اقتصادی مربوط به بعد بهره وری و نشان دهنده اهمیت این بعد از شکوفایی است. همچنین، شاخص های برابری اجتماعی، اشتغال و مشارکت زنان و برابری اقتصادی مربوط به بعد عدالت و مشارکت اجتماعی و شاخص های کیفیت مسکن و رضایت از امنیت عمومی مربوط به بعد کیفیت زندگی شکوفایی شهر هستند.یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهد از پنج بعد شکوفایی شهری در شهر بهبهان، بعد بهره وری، عدالت و مشارکت اجتماعی و کیفیت زندگی از اهمیت بالایی برخوردارند و باید متولیان شهر به این ابعاد توجه خاص و بیشتری داشته باشند.نتایج به دست آمده از این پژوهش در تطابق با نتایج پژوهش های محمدخانی و همکاران (1400)، برزگر و همکاران (1401) و پیتمن و همکاران (2019)، نشان دهنده اهمیت شکوفایی شهری به عنوان یک سیاست شفاف، توسعه متعادل و هماهنگ در یک محیط حاکی از انصاف و عدالت است. علاوه بر این، نتایج این پژوهش هم راستا با تحقیقات عباسی (1401)، و خزاعی نژاد (1400) است، که نشان می دهد موضوع شکوفایی شهری رویکردی کل نگر و جامع برای ارتقای سطح خوشبختی جمعی و هدایت شهرها به سوی افقی روشن از نظر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی محسوب می شود و شاخص های شکوفایی شهری همچون ایجاد بسترهای سرمایه گذاری در شهرها، برابری اقتصادی و اجتماعی، اشتغال و مشارکت اجتماعی و کیفیت زیرساخت های اساسی برای رسیدن یک شهر به شکوفایی لازم است. بنابراین ضرورت توجه به همه بخش ها و زیربخش و ساختار آن ها و به کارگیری روش های مؤثر برای پیشبرد اهداف نوآورانه و شکوفا لازم است. از این رو، برای دستیابی به فرایندی منطقی برای رسیدن به شرایط مطلوب و ایده آل در قالب مفهوم شکوفایی شهری توجه به همه ابعاد شکوفایی ضروری است.راهکارهای ارتقای شاخص های شکوفایی شهر بهبهان با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش عبارت اند از:1- توجه متولیان امر و مسئولان شهری به توریع بهینه کاربری ها و ارتقای وضعیت زیرساخت ها و کاهش نابرابری در سطوح مختلف فضاهای شهری2- ایجاد تهمیداتی در جهت افزایش کیفیت خدمات شهری3- توجه به بافت های ناکارآمد شهر جهت ارتقا و بهبود کیفیت زندگی در آن ها4-ارتقای مشارکت شهروندان در امور شهری جهت ایجاد طرح های شهری5- توجه به وضعیت جغرافیایی شهر در انجام پروژه ها و طرح های توسعه شهریExamining Driving Forces Affecting Urban Prosperity with a Future Research Approach (Case Study: Behbahan City)
Introduction In today’s world, cities are the main places for people to work and live. Urbanization, as one of the major phenomena of the contemporary era, is one of the important factors affecting the individual and social health of citizens and is the manifestation of a network of complex social relations and the shaper of many basic challenges in the lives of citizens. So, most of the big cities are facing problems such as ethnic segregation, deprivation and social and economic inequalities, health, welfare, and inequality in access to health, educational, recreational, etc. services. Today, various approaches such as ecological city, smart growth, livability, new urbanism, and urban prosperity have been proposed and used to face these conditions and solve these problems in the cities of the world. In 2012, the United Nations Human Settlements (UNHCR) proposed a new approach to urban development called urban prosperity, which is a social construct that applies to the realm of human action. Shokofa City is a comprehensive city that provides spaces for social interaction, recreation, economic and social development of vulnerable groups, and social cohesion by providing appropriate spaces and appropriate design. The goal of the United Nations is urban prosperity, access to inclusive and accessible safety, and green and public spaces, especially for women, children, the elderly, and disabled people. Applying the method of foresight in cities and modeling the stages of foresight in the field of urban problems can lead to the spread of the culture of foresight and its application in cities and be useful by encouraging participation in solving urban problems. In fact, the existence of such problems has provided the reasons for turning to the future research approach in urban planning. Therefore, by focusing on the theory of a flourishing city, a new chapter of urban space development is opened for planners, managers, etc. This initiative is a basic approach to realizing the path of sustainability at different hierarchical levels and global, national, regional, and local scales. Therefore, every city undergoes ups and downs in order to achieve prosperity. As a result, in recent years, efforts have been made to measure urban prosperity in different cities of the world. These measurements and comparisons have focused on the cities in relation to the five dimensions of urban prosperity, i.e., economic production and productivity, quality of life, justice, infrastructure, and environmental sustainability.Behbahan, in the southeast of Khuzestan province, is one of the oldest cities in the province, with a population of 122 thousand people. It is the target community of the research with problems such as the rapid expansion of urbanization, change of unprincipled uses in the field of agricultural lands and gardens, infrastructure, Inadequate urban structures, excessive wear and tear of urban tissues, and incompatibility with other tissues, lack of proper access of citizens to urban services, scattered expansion of the city, air pollution and increase in service costs are faced. Despite these cases, it is necessary to use effective methods to advance innovative and flourishing goals.Therefore, the present research aims to analyze and evaluate the indicators of urban prosperity in Behbahan City to answer the following questions:1- What are the factors influencing the prosperity of Behbahan city?2- Which driving force has the most and the most negligible impact on the prosperity of Behbahan city?Materials and MethodsAccording to the research problem, the present research method is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of its nature and method. In this research, in order to create the theoretical foundations and obtain the required information in the field of urban prosperity indicators, documentary and library information was used as the method of collection. Data collection tools are interviews and questionnaires. In this research, the statistical population of the research is made up of city managers and academic experts with opinions in the field of urban planning. The selection criteria for managers and experts are theoretical mastery, practical experience, willingness, and ability to participate in research and access. Therefore, with the snowball sampling method, a number of 20 experts, consisting of experts with urban planning and future research expertise who are familiar with the research area In order to answer the impact of each factor on other factors were selected. In this connection, 41 variables obtained from interviews with experts are combined, and a set of variables affecting the future prosperity of Behbahan city in the five dimensions (productivity, infrastructure, quality of life, equality and social participation, and environmental sustainability) were extracted. Then, by applying the method of cross-effects analysis, the variables were analyzed through Mic Mac software, and finally, the key driving factors of urban prosperity were extracted.FindingsGeneral analysis of the system environment: Table No. (2) the result of the mutual effects of 41 drivers affecting the future state of prosperity of Behbahan City is based on the formation of a 41x41 matrix. The results of this table show the number of repetitions of 4 times and the filling degree of 91.07%, which indicates the great effect of the engines on each other. Out of the total of 1681 relationships that can be evaluated in the matrix, 150 relationships have a value of zero, 465 relationships with a value of 1 have a weak influence on each other, and 692 relationships with a value of 2 have relatively strong influencing relationships. In addition, 374 relationships have the number 3, and this means that the relationships of the key drivers are very large and have great influence. Due to the rapid expansion of urbanization, the city of Behbahan has problems such as changing unprincipled uses in the field of agricultural lands and gardens, inappropriate urban infrastructures, excessive wear and tear of urban textures, and lack of compatibility with other textures. Citizens are facing city services, scattered expansion of the city, air pollution, and increase in service costs. Also, the lack of proper and logical planning will turn this city into a city in the not-too-distant future where livability will be difficult. Among the 41 driving forces, nine driving forces are marketing and creating investment platforms, employment status, social equality, economic conditions, employment, and women’s participation, satisfaction with public security, economic equality, economic power, and housing quality, which have a key effect on the state of the prosperity of the city. These drivers are related to the dimensions of productivity, justice, and social participation, so they are considered the most effective and key drivers. Paying attention to these indicators is of particular importance to raising the level of urban prosperity in the city. ConclusionThis research has been conducted with the aim of analyzing and evaluating the indicators of urban development in Behbahan. The findings of this research have shown that the general pattern of the distribution of flourishing drivers, in terms of the analysis of mutual effects, indicates the state of an almost stable environmental system. Among the 41 driving forces, nine drivers of investment platforms, employment status, social equality, economic conditions, employment and participation of women, satisfaction with public security, economic equality, economic power, and housing quality are among the key drivers affecting the future of the city’s prosperity, Behbahan. The analysis of these drivers has shown that the indicators of the employment situation, the creation of investment platforms, economic conditions, and economic strength are related to the productivity dimension and show the importance of this dimension of prosperity. Also, indicators of social equality, women’s employment and participation, and economic equality are related to the dimension of justice and social participation, and indicators of housing quality and satisfaction with public security are related to the dimension of the quality of life of the city.The findings of this research show that among the five dimensions of urban prosperity in Behbahan City, the dimensions of productivity, justice, social participation, and quality of life are of great importance, and the city’s trustees should pay special and more attention to these dimensions. The results obtained from this research, in accordance with the results of the research of Mohammadkhani et al. (1400), Barzegar et al. (1401), and Pitman et al. (2019), show the importance of urban prosperity as a transparent policy, balanced and coordinated development. In an environment, it indicates fairness and justice. In addition, the results of this research are in line with the research of Abbasi (1401) and Khazainejad (1400), which show that the issue of urban prosperity is a holistic and comprehensive approach to improve the level of collective happiness and guides cities towards a bright horizon from an economic point of view. It is considered social, political, and environmental indicators of urban prosperity, such as creating investment platforms in cities, economic and social equality, employment and social participation, and the quality of basic infrastructures, which are necessary for a city to achieve prosperity. Therefore, it is necessary to pay attention to all sectors and sub-sectors and their structure and to use effective methods to advance innovative and flourishing goals. Therefore, in order to achieve a logical process to achieve optimal and ideal conditions in the form of the concept of urban prosperity, it is necessary to pay attention to all Blooming dimensions are essential. The solutions to improve the prosperity indicators of Behbahan City according to the results obtained from the research are:1- The attention of the trustees and city officials to the optimal distribution of uses, the improvement of the state of infrastructures, and the reduction of inequality in different levels of urban spaces.2- Creating initiatives to increase the quality of urban services3- Paying attention to the inefficient structures of the city in order to promote and improve the quality of life in them4- Enhancing citizens’ participation in urban affairs for the creation of urban plans5- Paying attention to the geographical situation of the city in carrying out urban development projects and plans
تبلیغات
