خوانش شیعی از مسئله «إسناد» و چالش های فرارو؛ بررسی موردی حاتِم بن اسماعیل مدنی
آرشیو
چکیده
«أسند عنه» یکی از عبارت های پرتکرار در منابع رجالی عامه است که به کتب شیعی نیز راه یافته، و همین امر موجب بروز مشکلاتی در فهم این اصطلاح در منابع شیعی شده است. خوانش شیعی از این عبارت، شناخت برخی محدثان را با چالش همراه کرده که حاتِم بن اسماعیل یکی از این محدثان است. برخی با تکیه بر گزارش علی بن مدینی و بی توجه به خاستگاه عامی «أسند عنه»، حاتم را متهم به ارسال خفی از امام صادق (علیه السلام) کرده و درصدد تضعیف او برآمده اند. در پژوهش پیش رو با تکیه بر خوانش عامی از این عبارت و تصحیح انگاره شکل گرفته دراین باره، دانسته شد که وی نه تنها از منظر امامیه از اتهام ارسال خفی مبرا است؛ بلکه مضامین روایات او در عامه -همچون حدیث غدیر، تفسیر آیه مباهله به پنج تن، حدیث منزلت و حدیث رایت-، جایگاه او را در حدیث امامیه تقویت می کند.مسأله «الإسناد» عند الشّیعه و ما تواجهها من تحدّیات دراسه تطبیقیّه حول حاتِم بن إسماعیل المدنی
عندما نبحث ونفحص فی المصادر الرجالیّه العامّه، نواجه عبارات أکثر شیوعًا من غیرها. ومن هذه العبارات والمصطلحات هی عباره «أسند عنه» الّتی نجدها متکرّره فی مصادرهم. من ناحیه أخری فإنّ هذا المصطلح تمّ نقله وإدخاله فی الکتب الشیعیّه ممّا أدّی إلی مشاکل وصعوبات. فقد طعنت قراءه الشیعه لهذه العباره فی معرفه بعض المحدّثین منهم حاتِم بن إسماعیل والّذی تمّ اتّهامه من جانب بعضهم بالإرسال الخفی عن الإمام الصّادق (علیه السّلام) اعتمادًا على تقریر علی بن المدینی وحاولوا إضعافه متجاهلین أنّ مصطلح «أسند عنه» له أصل ومنشأ عامّی. إنّنا نثبت فی مقالنا هذا وعلى أساس القراءه العامّیه لهذه العباره وکذلک تصحیح الصّوره المتکوّنه فی هذا الصّدد أنّ مضامین روایات حاتم عند العامّه -مثل حدیث الغدیر، وتفسیر آیه المباهله بالخمسه من آل البیت علیهم السّلام، وحدیث المنزله، وحدیث الرایه- تعزِّز موقعه ومکانته فی الحدیث عند الإمامیّه فضلًا عن إعفائه من تهمه الإرسال الخفی من وجهه نظر الإمامیّه.
تبلیغات
