نقد و تحلیل کارکرد مفاهیم و مصطلحات صوفیه در دیوان نزاری قهستانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سعدالدّین بن شمس الدّین بن محمّد نزاری قهستانی، از شعرای نیمه دوّم سده هفتم و آغاز قرن هشتم است. خانواده نزاری از اسماعیلیانی بودند که از تهاجم مغول جان به دربردند. در دوره ای که او می زیست، حکومت الموتیان به وسیله مغولان ازبین رفته بود و اسماعیلیّه به خاطر عقایدشان در سختی و تنگنا به سرمی بردند و تحتِ تعقیب و آزار قرارمی گرفتند. نزاری شاعر و کارگزار درباری دو حکومت دست نشانده مغول، یعنی آل کُرت و مهربانی بود. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که نزاری الفاظ و مصطلحات صوفیه را به شیوه ای نمادین و با ظاهر صوفیانه و به منظور نشر افکار اسماعیلی به کارگرفته است یا آنکه عمیقاً تحتِ تأثیر افکار صوفیه قرارگرفته و شاعری صوفی محسوب می شود؟ حاصل تحقیق نشان می دهد نزاری به صورتِ تقیّه، برای حفظ جان خویش در زیر پوشش تصوف می زیست و برای آنکه مجال سخن و نشر عقیده داشته باشد به اصطلاحات عرفانی روی آورد، عرفان در آن روزگار، اندیشه رایج و مقبول بود. مراقبت دائمی نزاری در پنهان داشتن هویّت اسماعیلی خویش از حامیانش که ضدِاسماعیلی بودند، ناگزیر به گونه ای در آثارش انعکاس یافته است؛ بدین ترتیب که شاعر عقاید اسماعیلی خویش را به شیوه ای نمادین و یا تلویحی و به ظاهر با مفاهیم صوفیانه بیان کرده است. مقهور و متهم شدن نزاری در پایان کار نیز بیش از آنکه براثرِ حمایت از افراد اسماعیلی باشد به نوعی انعکاس اندیشه های اسماعیلی در اشعار اوست. خطوط فکری شاعر و تطابق آن با منابع اندیشه اسماعیلی آن دوره، همچنین نمایاندن هنر نزاری برای نشر پوشیده و بادوام عقیده، وجوه اشتراک و افتراق اندیشه او را با افکار صوفیانه نشان می دهد.Criticism and analysis of the function of Sufi concepts and terms in Diwan-e- Nizari Qohestani
Saad al-Din bin Shams al-Din bin Muhammad Nizari Qohestani is one of the poets of the second half of the 7th century and the beginning of the 8th century. The Nizari family was one of the Ismailis who survived the Mongol invasion. During the period when he lived, the Alamutian government was destroyed by the Mongols, and the Ismailis were persecuted and harassed because of their beliefs. Nizari was a poet and court official of two Mughal governments, Al-Kurt and Mehrabani. The main question of the current research is whether Nizari used Sufi words and terms in a symbolic way and with a Sufi appearance in order to spread Ismaili thoughts, or was he deeply influenced by Sufi thoughts and is considered a Sufi poet? The result of the research shows that Nizari lives under the cover of Sufism in order to preserve his life, and in order to have the opportunity to speak and publish his opinion, he turns to mystical terms, mysticism was a common and acceptable thought at that time. Nezari's constant care in hiding his Ismaili identity from his supporters, who were anti-Ismailis, is inevitably reflected in his works; In this way, the poet has expressed his Ismaili beliefs in a symbolic or implied way and apparently with Sufi concepts. Nizari's subjugation and accusation at the end of the work is more than a result of supporting Ismaili people, it is a kind of reflection of Ismaili thoughts in his poems. The poet's lines of thought and its compatibility with the sources of Ismaili thought of that period, as well as the display of Nizari's art for the covert and durable publication of the idea, show the commonalities and differences of his thought with Sufi thoughts
تبلیغات
