منظومه های عاشقانه بسط یافته شعر غنایی است که مفاهیم عاشقانه در آن باز و گسترده شده، در قالب داستانی کمال می یابد. یکی از عناصر مهم در این داستان ها، حیوانات هستند که نقش های متفاوتی را به عهده دارند. گاه این نقش ها اصلی و سرنوشت ساز و گاه فرعی و پیش برنده حوادث اند. شاعران و نویسندگان منظومه ها به مناسبت های مختلف، برای پروراندن متن خود از حیوانات یاد کرده و نقش های متنوعی برای آنان در نظر گرفته اند. هدف این پژوهش، بیان نقش های حیوانات به عنوان یکی از عناصر و بن مایه ها در منظومه های عاشقانه است. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، می کوشد به این سؤال پاسخ دهد که: حیوانات در منظومه های عاشقانه چه نقش هایی دارند؟ محدوده مطالعاتی در این مقاله، کتاب «یکصد منظومه عاشقانه فارسی» است. این کتاب، شامل صد منظومه عاشقانه فارسی است که به نثر درآمده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد به جز نقش های بلاغی که شامل تشبیه، استعاره، نماد و ... می شود؛ نقش های ابزاری، پیام رسانی، میانجی گری، عاطفی، پیش گویی و غیب گویی، پزشکی، یاریگری، خواب و تعبیر، قصّه گویی، اسطوره ای، جادویی، مانع، پیش برنده و سبب و عامل مرگ، از جمله نقش هایی است که برای حیوانات در منظومه های عاشقانه ذکر شده است. این پژوهش می تواند الگوی مناسبی برای طبقه بندی عناصر داستان های عاشقانه ارائه دهد.
