کنشگری روایی اندیشمندان جریان عقلانیت اسلامی حول جامعیت قرآن (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
جامعیت قرآن یکی از ویژگی هایی است که به شمول محتوای آن برای مخاطبان تمامی اعصار و مکان ها اشاره دارد. اندیشمندان جریان های اسلامی درباره قلمرو جامعیت دیدگاه های متفاوتی دارند. با نگاهی به منشاء آراء، روشن می شود که روایات جامعیت قرآن در زمره محوری ترین رهیافت های درون دینی برای شکل گیری نظریات جامعیت قرار دارند. یکی از جریان های معاصر متاثر از این روایات، جریان عقلانیت اسلامی است. این جریان دینی اجتهادی که با تکیه بر منابع اصیل دین و در نظر گرفتن تحولات و مدرنیته، از جریان نواندیش تجددگرا و جریان سنتی نص گرا متمایز می شود، دغدغه تحول با عینیت بخشی به آموزه های قرآن را دارد. تبیین کنشگری اندیشمندان این جریان از روایات جامعیت، در نیل به قلمرو حداکثری، مساله این پژوهش است. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است و جمع آوری داده ها بر اساس منابع تاریخی، روایی و تفسیری به گونه اسنادی صورت گرفته است. از یافته های مهم این نوشتار، علی رغم اینکه علم حقیقی به وجود تمام معارف قرآن در انحصار معصومان است، کنشگری به مدد روش های عقلی اجتهادی معتبر نسبت به مفاد روایات اشتمال حداکثری و در نتیجه دستیابی به لایه های مختلف مدالیل قرآنی است. کنشگری های روایی که در قالب قاعده بطن یا جری و تطبیق یا مدل و الگو بودن قرآن مطرح شده اند، از شواهد این روش های اجتهادی هستند. با تثبیت این کنشگری ها، می توان به عدم تاریخمندی فهم قرآن و پاسخگویی آن به تمام نیازهای معرفتی و معیشتی آدمیان در بستر سیال زمان پی برد."Narrative activities of the scholars of Islamic rationalism around the comprehensiveness of the Qur'an"
The comprehensiveness of the Quran is a defining attribute, emphasizing its applicability to all times and places. Islamic scholars have presented diverse perspectives on the scope of this comprehensiveness. A closer examination reveals that narratives about the Quran's comprehensiveness are central to shaping theories on this subject. Among contemporary approaches influenced by these narratives is the Islamic Rationality movement. This movement, distinct from the modernist reformist and traditionalist literalist trends, is rooted in authentic Islamic sources while accommodating modernity and transformations. It emphasizes contextualizing Quranic teachings to address contemporary issues. The study examines how scholars from this rationalist trend utilize the narratives of comprehensiveness to advocate for a maximalist interpretation. Using a descriptive-analytical methodology and drawing on historical, narrative, and exegetical sources, the research highlights several findings. Although the complete knowledge of Quranic meanings is exclusive to the infallibles, rational and valid interpretive methodologies can uncover layered meanings of Quranic verses. The rationalist engagement is evident in concepts such as qā‘idat al-baṭn (inner meaning), jarī wa taṭbīq (application and adaptation), and presenting the Quran as a model. These interpretive approaches demonstrate the Quran's timeless relevance and its capacity to meet humanity's epistemic and practical needs across changing eras.
تبلیغات
