چکیده

رشد جمعیت شهری و شهرنشینی قبل از فرآیند برنامه ریزی شهری، در کنار معضلات و مشکلاتی نظیر مهاجرت به سوی شهرها و در پی آن توزیع نامتوازن جمعیت، اسکان غیررسمی، کمبود سرانه های شهری و غیره موجب تنزل کیفیت زیست پذیری شهرهای ایران شده است. شهر گرگان نیز از این امر مستثنی نیست؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی وضعیت زیست پذیری مناطق سه گانه شهر گرگان بر اساس شاخص کالبدی-فضایی می باشد. پژوهش حاضر با توجه به ماهیت خود، کاربردی و ازنظر روش توصیفی-تحلیلی با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی می باشد. داده های موردنیاز از روش مطالعات کتابخانه ای، تکنیک مشاهده و میدانی (پرسشنامه محقق ساخت در قالب 6 شاخص و 24 گویه) به دست آمده است. از نرم افزار SPSS و آزمون های تی، آنووا، رگرسیون چند متغیره و فریدمن جهت تجزیه وتحلیل داده ها و بررسی متغیرها استفاده شده است. نتایج به دست آمده از آزمون تی نشان می دهد که منطقه یک شهر گرگان ازنظر زیست پذیری کالبدی در وضعیت کاملاً مطلوب و نرمال، منطقه سه در وضعیت متوسط و منطقه دو در وضعیت ضعیف تری نسبت به دیگر مناطق قرار دارند. نتایج آزمون آنووا نشان می دهد که شرایط و وضعیت متغیرهای کالبدی در تمامی نقاط مناطق سه گانه یکسان نیست و تفاوت معناداری در بین سه منطقه موردمطالعه دیده می شود. نتایج رگرسیون حاکی از اثرگذاری متغیرهای پژوهش و نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که متغیر مسکن در رتبه یک و متغیر آلودگی در رتبه آخر در ارتباط با اثرگذاری بر شاخص کالبدی-فضایی زیست پذیری در شهر گرگان قرار دارند؛ بنابراین به دلیل وجود تنوع فرهنگی و قومیتی و هم چنین شرایط زیستی متفاوت؛ زیست پذیری متفاوتی ازنظر شاخص های کالبدی-فضایی در سطح مناطق و محلات شهر گرگان قابل مشاهده می باشد.

Spatial Analysis of the Livability Status of the Three Areas of Gorgan Based On the Physical-Spatial Index

The growth of urban population and urbanization before the process of urban planning, along with problems and problems such as migration to cities and the subsequent uneven distribution of population, informal settlements, lack of urban per capita, etc., have caused the quality of livability of Iranian cities to decline. The city of Gorgan is no exception to this. This city is due to its special geographical location and suitable natural condition, the political-administrative and economic centrality of the region and province, its ability to immigrate, the type of residence and house building of numerous social groups in the city, the ethnic diversity and culture of different ethnic groups together, has caused that in the city Gorgan has a different and unique look and texture from the human settlements in this city. Therefore, the current research aims to investigate and evaluate the livability of the three regions of Gorgan City based on the physical-spatial index. According to its nature, the present research is practical in terms of descriptive-analytical method by using a combination of quantitative models. The required data were obtained from the method of library studies, observation, and field technique (researcher-made questionnaire) in the form of 6 indicators including facilities and infrastructure, open and public spaces, landscape, transportation, pollution, housing quality, and 24 items. Is. To analyze the data from SPSS software, t-tests to check the measurement of the difference between the average of the research sample (theoretical average) and the average of the population; ANOVA test (one-way analysis of variance) to examine the difference in the average dimensions of the six variables of the research index among the studied areas; From the multivariate regression test to investigate the influence of each of the variables of the physical index of livability in evaluating the livability of the studied areas; And finally, Friedman's test was used to rank and evaluate the effect of each of the physical-spatial index variables on the livability status and prioritize the variables. The results obtained from the t-test show that in terms of physical livability, Area One of Gorgan City is in a completely favorable and normal condition, Area Three is in an average condition, and Area Two is in a weaker condition than other areas. The results of the ANOVA test show that the conditions and status of the physical variables are not the same in all three regions and a significant difference can be seen among the three studied regions. The regression results indicate the impact of the research variables and the results of the Friedman test also showed that the housing variable ranks first and the pollution variable ranks last in the impact on the physical-spatial livability index in the city of Gorgan. Therefore, due to the existence of cultural and ethnic diversity as well as different living conditions; Different livability can be seen in terms of physical-spatial indicators at the level of regions and localities of Gorgan city. In the end, to achieve the goals of the research, strategies, and solutions have been presented in the form of research proposals.

تبلیغات