جهاد ابتدایی از منظر مفسران معاصر با تأکید بر آثار استاد جوادی آملی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

جهاد ابتدایی یکی از مباحث چالش برانگیز در فرهنگ اسلامی به شمار می رود. مفسران قرآن کریم نیز در کنار سایر محققان مسلمان به واکاوی آیات مشعر به جهاد ابتدایی پرداخته و مؤلفه های مختلف آن را تبیین کرده اند. در این میان می توان دیدگاه های مفسران معاصر را در چهار گروه دسته بندی کرد: بیان نکات کلی آیه و عدم اشاره به حکم کلی جهاد یا انواع آن؛ محدود نمودن حکم جهاد به دفاع. یادکرد از مفاد جهاد ابتدایی و مؤلفه های آن با تعابیر دیگر؛ به کارگیری اصطلاح «جهاد ابتدایی» و بیان مؤلفه های آن. آیت الله جوادی آملی معتقد است که جهاد ابتدایی با اینکه در حقیقت به دفاع از حق حیات معنوی انسان بازمی گردد، اما حق جنگ های به ظاهر تهاجمی و ابتدایی برای مسلمانان در عصر غیبت محفوظ است. بر پایه بررسی دیدگاه وی می توان گفت که استکبارورزی کافران و مشرکان، لزوم انگیزه الهی جهادگران، توسعه اسلام براساس عقلانیت و اختیار و لزوم اذن ولیّ فقیه جامع الشرایط از مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار در حکم و تبیین زوایای بحث جهاد ابتدایی به شمار می روند. توجه به این نکات پاسخگوی بسیاری از شبهات در زمینه این حکم الهی خواهد بود.