ادله انحصار عرضی ذاتی در محمول مساوی با موضوع از نظر علامه طباطبایی (ره) (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
بررسی عرضی ذاتی (عرض ذاتی) در بحث موضوع علم و تمایز علوم و همچنین در صناعت برهان اهمیت اساسی دارد. از نظر علامه طباطبایی، عرضی ذاتی منحصر در محمولات مساوی با موضوع است. یعنی محمولات باواسطه و محمولات اعم و اخص از موضوع، عرضی ذاتی نیستند. برای اثبات نظر ایشان بیان شد که یقینی بودن قضیه مستلزم ذاتی بودن محمول آن است و ذاتی بودن محمول قضیه مستلزم یقینی بودن آن، و چون حمل محمولات باواسطه «یقینی» نیست، پس محمولِ باواسطه عرضی ذاتی نیست. همچنین اثبات شد که عرضی ذاتی با "وضع موضوع" وضع می شود و الا قضیه یقینی نیست و همچنین با "رفع موضوع" رفع می شود، و الا تناقض لازم می آید. در ادامه ثابت شد که لازمه این دو ویژگی، تساوی عرضی ذاتی با موضوع است. در نهایت به دو اشکال نقضی پاسخ داده شد. اشکال اول درباره محمولات باواسطه در ثبوت بود که با تفکیک بین حکم به اتحاد و اصل تحقق محمول اشکال دفع شد. در اشکال دوم بیان شد که اگر محمول اعم از موضوع باشد، قضیه می تواند یقینی باشد که در جواب بیان شد این فرض مستلزم لغویت قید مأخوذ در موضوع و تناقض است و یقینی انگاشتن این قضیه ناشی از نوعی مسامحه می باشد.Proofs of the Exclusivity of Essential Accident to Predicates Equal to the Subject according to ‘Allāmah Ṭabātabā’ī
The examination of essential accident plays a crucial role in the discussion on the subject of science, and the distinction between sciences as well as in the technique of proof (burhān). According to ‘Allāmah Ṭabātabā’ī, essential accident is exclusive to predicates equal to the subject. This means that intermediary predicates and those predicates that are more general or more specific than the subject are not essential accidents. To substantiate his viewpoint, it was argued that the certainty of a proposition requires the essentiality of its predicate, and the essentiality of the proposition’s predicate necessitates its certainty. Since predication of the intermediary predicates is not certain, such a predicate is not essential accident. It was also demonstrated that essential accident is postulated through "the postulation of the subject (al-mawḍu’)" and is otherwise not certain. Moreover, it is negated through the "removal of subject", or else leads to contradiction. It was subsequently established that the concomitant of these two features is the equality of essential accident with the subject. Finally, responses were provided to two objections. The first dealt with the predicates that were mediators of subsistence. This objection was countered by distinguishing between the judgment of unity and the actual realization of the predicate. The second addressed the claim that if the predicate is more general than the subject, the proposition can be certain. It was countered with the response that this assumption leads to the cancellation of the condition inferred in the subject, and is a contradiction. Asserting certainty in this proposition stems from being imprecise.
تبلیغات
