بررسی علل تشدید حاشیه نشینی در تبریز از منظر عوامل برنامه ریزی ناحیه ای (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه: تکوین و تشدید حاشیه نشینی در پیرامون شهرها تحت تأثیر روابط نابرابر سیاسی- اقتصادی در سطح جهانی، ضعف برنامه های ملّی در سطح میانی و برنامه ریزی شهری در سطح خرد شکل گرفته و در این راستا شهر تبریز نیز همانند سایر شهرهای بزرگ ایران، خیل عظیمی از جمعیت حوزه های روستایی و شهرهای کم جمعیت را به سوی خود کشانده و زمینه ساز افزایش میزان حاشیه نشینی شده است و مهمّ ترین هدف از پژوهش حاضر بررسی علل و عوامل تشدید حاشیه نشینی در شهر از منظر عوامل برنامه ریزی ناحیه ای است.داده و روش: تحقیق حاضر، از دیدگاه ماهیت روش، توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری، ساکنان مناطق حاشیه نشین کلانشهر تبریز (مناطق قربانی، سیلاب، حیدرآباد، مارالان، ساری زمی، آخمه قیه، آخر طالقانی، قسمت های از لاله، محله غازان داغی و پاتوق) می باشند. این مناطق طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 دارای 309581 نفر جمعیت بوده و با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. افرادی به عنوان نمونه انتخاب گردید که اطلاعات کافی در این زمینه داشتند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات نیز از آمارهای توصیفی و استنباطی (تی تک نمونه ای، کندال، تحلیل عاملی و تکنیک معادلات ساختاری) استفاده شد.یافته ها: نتایج حاصله نشان م ی دهد، مهمترین عوامل مؤثر در تشدید و گسترش حاشیه نشینی در کلانشهر تبریز عبارتند از؛ 1) مدیریت و برنامه ریزی و سیاست گذاری و فناوری، 2) جاذبه های اقتصادی، رشد جمعیت و بروز مخاطرات محیطی، 3) نابرابری درآمدی و دسترسی به شغل و امکانات، 4) دافعه های اقتصادی محل سکونت مبدا و اختلافات قومی، 5) دافعه های اجتماعی فرهنگی محل سکونت قبلی، 6) رشد جمعیت روستا و میل به مهاجرت و 7) یافتن شغل و مسکن. در این میان عامل های اول و دوم به ترتیب با مقدار ویژه 60/5 و 45/5 از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. در این میان عامل های اول (عامل مدیریت و برنامه ریزی و سیاست گذاری و فناوری) و دوم (عامل جاذبه های اقتصادی، رشد جمعیت و بروز مخاطرات محیط) به ترتیب با مقدار ویژه 5/60 و 5/45 از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و عامل هفتم نیز با مقدار ویژه 1/51 از کمترین اهمیت برخوردار می باشد.نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاضر، نشان دهنده تأثیر عوامل مختلف بر تکوین و تشدید حاشیه نشینی است که در این رابطه باید عوامل و فاکتورهای کمی و کیفی را در تشدید و گسترش حاشیه نشینی در کلانشهرها لحاظ کرد.An investigating the causes and factors of intensification of slum In Tabriz from the perspective of regional planning factors
Introduction: The development and intensification of marginalization and informal settlement around cities has been influenced by unequal political-economic relations at the global level, the weakness of national plans at the middle level, and urban planning at the micro level and in this regard, the city of Tabriz, like other big cities of Iran, has attracted a huge number of people from rural areas and sparsely populated cities.Data and Method: The current research, from the point of view of the nature of the method, is descriptive-analytical. The statistical population of the research is the residents of the marginal areas of Tabriz metropolis (Ghorbani, Silab, Heydarabad, Maralan, Sari-Zami, Akhme-Qiya, Akahre Taleghani, parts of Laleh, Ghazandaghi and Patogh neighborhoods). According to the census of Iran Statistics Center in 2015, it had a population of 309,581 people, and using Cochran's formula, 384 people were selected as the research sample, and people who had sufficient information in this field were selected as the sample. Descriptive and inferential statistics (sample t-test, Kendall, factor analysis and structural equation technique) were used to analyze data and information.Results: The results show that the most important effective factors in intensifying and expanding marginalization in Tabriz metropolis are; 1) management and planning, policymaking and technology, 2) economic attractions, population growth and environmental hazards, 3) income inequality and access to jobs and facilities, 4) economic repulsions, place of origin and disputes ethnic, 5) socio-cultural repulsions of the previous residence, 6) the growth of the village population and the desire to migrate, and 7) finding a job and housing. Among them, the first and second factors are of special importance with the special value of 5.60 and 5.45, respectively. Among these, the first factors (management and planning, policymaking and technology) and the second (economic attractions, population growth and environmental hazards) with a special value of 5.60 and 5.45, respectively. are of special importance and the seventh factor is the least important with a special value of 1.51.Conclusion: The results of the present research show the effect of various factors on the development and intensification of slum, in this regard, quantitative and qualitative factors should be considered in the intensification and expansion of marginalization in metropolitan cities.
تبلیغات
