ساختار اجتماعی- سیاسی ایل خزل ایلام در غرب زاگرس مرکزی از دیدگاه انسان شناسی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: ایل خزل از ایل های پرجمعیت ساکن در نواحی شمال ایلام است که در گذشته دارای شیوه معیشتی بر کوچ نشینی بوده و امروز در شهرستان شیروان چرداول و ایلام و بخش های بزرگی از آن در استان های کرمانشاه، همدان، آذربایجان غربی و کردستان(چاردولی)، فارس و در کردستان عراق به سر می برند. در مورد منشاء این ایل اطلاعات اندکی در دست است. اما بر اساس شواهد سابقه آن حداقل به دوره صفویه می رسد و در ادوار بعد تحولات مختلفی را از سر گذرانده است. ساختار این ایل بر پدر تباری است و دارای پیوندهای عشیره ای، فرهنگی و اجتماعی و سیاسی زیادی در گذشته با ایل های همجوار بوده است بطوریکه برخی این ایل ها خود را به یک نیای مشترک می رسانند و برای مقابله با ایل های دشمن یا رقیب پیمان نامه های توسط سران آن با ایل های همجوار بسته می شد. در مجموع این ایل دارای پیمان نامه با والیان و متحد آنان به شمار می رفتند. دارای ساختار اجتماعی و سلسله مراتب سیاسی و ساختار قدرت خاص خود است. این ساختارها در مواقع بحران بقای ایل را تضمین می کردند. از نظر ساختار اجتماعی از مال- بنه مال- هوز، خی ل و تخمه- طایفه- تیره و ایل تشکیل شده است و از نظر ساختار سیاسی به ترتیب شامل ریش سفید یا سرمال، کلین یا کلانتر، کدخدا، کدخدای رئیس تیره و تشمال (یک یا دو نفر یا بیشتر) که ریاست ایل را به صورت مشترک برعهده داشتند و در بالاترین رده قدرت هاونگره یا کنفدراسیون ایلی به ریاست والی(تا پیش از دوره پهلوی اول) شامل می شد. ایل خزل دارای 5 تیره که هرکدام از این تیره ها دارای قلمروی خاص خود بوده و از چندین طایفه تشکیل شده اند. به گویش کردی جنوبی صحبت می کنند و امروزه پیرو مذهب تشیع هستند. در این مقاله به بررسی ساختار اجتماعی سیاسی و سلسله مراتب قدرت و جایگاه مذهب در ایل خزل تا پایان دوره پهلوی اول براساس پژوهش های میدانی یعنی بر اساس گفتگوها و روایاتی که در آئین های مختلف توسط شاعران و بزرگان بازگو شده و حضور در آئین های مختلف و همچنین در خلال بررسی های باستان شناسی گورستان های متعددی مربوط به تیره ها و طوایف ایل خزل و دیگر ایل ها(که می توانست جنبه مادی این ساختار را نشان دهد) بررسی شد و سپس به بررسی هرکدام از عوامل پیشگفته برای دستیابی به ساختارهای اجتماعی- سیاسی در کنار مطالعات کتابخانه ای-سفرنامه ها و گزارشاتی که در گذشته نوشته شده اند، پرداخته شد.روش شناسی: بطور کلی در این مقاله نگارنده از روش امیک(دیدگاه و اندیشه مردمان مورد مطالعه) و روش اتیک(دیدگاه پژوهشگر) که روش های رایجی در انسان شناسی هستند، در کنار مطالعات کتابخانه و در تلفیق با هم بهره برده است.یافته ها: یافته های این پژوهش نشان دهنده وجود ساختار اجتماعی و سیاسی نظام مند در ایل خزل است که این ساختارها در ارتباط و تعامل با هم توانسته اند انسجام ایل را در برابر دیگر ایل ها حفظ کرده و به عنوان یک واحد منسجم و یکدست در بیرون و در درون نیز به حفظ نظم و برطرف ساختن مشکلات کمک کندSocio-political structure of Khezel tribe of Ilam in west central Zagros from an anthropological perspective
Purpose-The Khezel tribe is one of the most populous tribes living in the northern regions of Ilam, which in the past had a nomadic way of life, and today they live in Shirvan Cherdavel and Ilam cities, as well as large parts of it in the provinces of Kermanshah, Hamadan, West Azarbaijan and Kurdistan (Chardoli). , Fars and in Iraqi Kurdistan.There is little information about the origin of this tribe. But according to the evidence, its history reaches at least the Safavid period and it has gone through various changes in the later periods. The structure of this tribe is descended from the father and has many tribal, cultural, social and political ties with the neighboring tribes in the past. So that some of these tribes reach a common ancestor, and by its chiefs, treaties were signed to deal with enemy or rival tribes with neighboring. Generally, this tribe had a contract with the Valian (governors) and was considered their allies. It has its own social structure, political hierarchy and power structure. These structures guaranteed the survival of the tribe in times of crisis. In terms of social structure, it consists of Mal-Bane Mal-Hoz, Kheil and Tokhmeh-Tayefah-Tirah and Ile, and in terms of political structure it includes Rish Sefid or Sarmal, Kalin or Kalanter, Kadkhoda, Kadkhoda , head of the tirah and Teshmal respectively (One or two people or more) who were in charge of the head of the tribe jointly and included in the highest level of power Hava negarah or the confederation of the tribe headed by the Vali (governor) (before the first Pahlavi period). The Khezel tribe has 5 tirah, each of these tirah has its own territory and consists of several tayefah. They speak the Southern Kurdish dialect and today they follow the Shiite religion. In this article, we examine the socio-political structure, power hierarchy and the place of religion in The Khezel tribe until the end of the first Pahlavi period, based on field research, that is, on the basis of conversations and narratives that have been narrated by poets and elders in various rituals. The presence in various rituals and also during the archaeological surveys of numerous cemeteries related to the tirah(s) and tayefe(s) of the Khezel tribe and other tribes (which could show the material aspect of this structure) were investigated, and then each of the aforementioned factors was investigated to achieve socio-political structures.Methodology- Along with library studies, travelogues and reports written in the past were discussed. In this article, the author has used the emic method (viewpoint and thought of the studied people) and the etic method (researcher's view), are common methods in anthropology, along with library studies and in combination.Findings-The findings of this research show the existence of a systematic socio-political structure in the Khezel tribe, that structures in communication and interaction with each other have been able to maintain the unity of the tribe against other tribes and as a coherent and homogeneous unit both outside and inside and and help maintain order and solve problems
تبلیغات
