محدودیت های همنشینی همخوان ها در مرز اشتقاق در زبان فارسی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی محدودیت های واجی حاکم بر همنشینی همخوان ها در مرز اشتقاق ِواژه های زبان فارسی است. این پژوهش نشان می دهد تا چه اندازه جایگاه تولید، شیوه تولید و مشخصه واک می تواند در همنشینی همخوان ها مؤثر باشد. در این پژوهش، 1362 واژه مشتق دارای توالی همخوانی از فرهنگ مشیری (1388) استخراج و بررسی شده است. بسامد توالی ها در پیکره موردِ مطالعه و بسامد هریک از همخوان ها در توالی، در هریک از جایگاه ها ارائه شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که همخوان ها با تفاوت های بسامدی چشمگیری در توالی همخوانی ظاهر می شوند. توالی های سایشی-غیرسایشی دارای بیشترین بسامد و توالی های دوخیشومی دارای کمترین بسامد هستند. مقایسه فراوانی همخوان ها به عنوان عضو اوّل و دوم توالی نشان می دهد که تمامی 23 همخوان زبان فارسی در جایگاه اوّل توالی در مرز اشتقاق حضور دارند؛ ولی تنها 12 همخوان در جایگاه دوم می توانند حضور داشته باشند. از میان 198 نوع توالی، 54 درصد از توالی ها به لحاظ مشخصه واک همسان هستند؛ درحالی که 46 درصد توالی ها از این نظر ناهمسان هستند. بنابراین، گرایش به سمت همسانی در این مشخصه، با اختلاف اندکی بیشتر از ناهمسانی است. وضعیت واک داری باتوجّه به جایگاه اوّل و دوم توالی تغییر درخور توجهی نشان نمی دهد.Consonant Adjacency Restrictions at the Derivation Boundary in Farsi
The purpose of the present research is to study consonant adjacency restrictions at the derivation boundary in Persian words. This research shows that to what extent consonant adjacency can be affected by place of articulation, manner of articulation and voice feature. In this research 1362 derivative words with consonant sequence are extracted from Moshiri dictionary (1388). The frequency of sequences and the frequency of each consonant in each of the places in sequence is presented. The results show that consonants are appeared in consonant sequences with a significant difference in frequency. Fricative- nonfricative sequences have the most frequency and nasal-nasal sequences have the least frequency. Comparing the frequency of consonants in first and second placement in sequence shows that all 23 consonants in Persian can appear at the first place in sequence in derivation boundary but only 12 consonants can appear at the second placement. Of the 198 types of sequences, 54% are the same in the respect of voice feature, while 46% are different in that respect. So the tendency towards voice homogeneity feature is slightly greater than heterogeneity in voice. Voicing status does not show a significant change according to the first and second placement of the sequence.
تبلیغات
