سربازگیری: نسخه ای درباره اوضاع نظامی عثمانی در دوره عبدالحمید دوم (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نسخ خطی و اسناد موجود در کتابخانه های ایران و ترکیه بخش قابل توجهی از تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور، در طول دوره استقرار امپراتوری عثمانیان، را در خود جای داده اند. این آثار که اغلبشان در ایران شناخته شده نیستند، گاه به بیان زوایایی از تاریخ آن دوران می پردازند که در کتب منتشر شده مرتبط با موضوع، مغفول مانده و یا کمتر مورد توجه قرار گرفته اند و بررسی صحت و سقم برخی مطالب آن ها، جز با بررسی اسناد به جای مانده از آن دوران میسر نیست. نسخه "سربازگیری" از جمله این آثار است. این نسخه به دلیل نگارش توسط فردی نظامی که تحصیلات نظامی خود را در عثمانی گذرانده است، حاوی شاخصه های تاریخ نگاری دوره قاجاری نیست، اما به دلیل شرح دقیق ابعاد مختلف زندگی  نظامیان و قوانین حاکم بر آن ها سندی یکه و ارزشمند محسوب می شود. در نگاشته حاضر، پس از معرفی نسخه و بخش های مختلف آن، ویژگی های ظاهری و محتوایی اثر را آورده و با تطبیق برخی بخش های آن با سایر منابع به نقد و بررسی این دست نوشته پرداخته ایم.