رساله ای در نقد نقّالی از دوره قاجاری (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در کتابخانه مجلس نسخه ای به شماره 13415 وجود دارد که بخش نخست آن در باره نقّالی است. نویسنده این رساله جواد اصفهانی نام دارد و بنابر قرینه ای که از خود متن به دست می آید، آن را در دوره سلطنت مظفرالدین شاه قاجار نوشته است. موضوع این رساله نقد و نکوهش نقّالی (در معنای عام داستانگزاری) است و نویسنده به استناد دلایلی، در یکی از ادوارِ اوجِ رونقِ نقّالی به رد و انکار این فن پرداخته که در نوع خود کم نظیر و بسیار جالب است. در این مقاله، متنِ بخش اول رساله جواد اصفهانی، تصحیح و سپس برخی نکات و اشاراتِ مهم آن در باره نقّالی استخراج و بررسی شده است. موضوعاتی نظیر علل مخالفت نویسنده با داستان گویی، معرفی یکی از نقّالان عصر قاجار، شیوع داستانگزاری از دوره معاویه به بعد، دلبستگی شنوندگان به داستان ها و شخصیت های نقّالی، ناتمام گذاشتن داستان در آداب نقّالی، درآمد روزانه یکی از نقّالان در شهر سبزوار در عصر قاجار، ترکیب «چراغ اللّه» در اصطلاحات داستانگویان و افسانه ابوالقاسم کرگانی و فردوسی.