گونه شناسی تحولات و ساختار قدرت نظامی مُرابِطون (441- 541 ه .ق/ 1049- 1147م) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مُرابِطون به عنوان یکی از مهم ترین دولت های اسلامی در قرن پنجم هجری/ یازدهم میلادی، پس از تثبیت قدرت و ایجاد مشروعیت، مغرب و اندلس را تحت حاکمیت خود درآوردند. آن ها نخست جنبش خود را در صحرا ایجاد کرده و سپس با برنامه ریزی منظم و تحول تشکیلات نظامی، موفق شدند دولتی منسجم ایجاد کنند. برتری بر قبایل مختلف مغرب و تسلط بر آن ها از یک طرف و حضور در اندلس و جهاد در برابر مسیحیان از طرف دیگر، باعث شکل گیری قدرت سیاسی مُرابِطون گشت. براین اساس بررسی و تحلیل تحولات، ساختارها و تشکیلات نظامی مُرابِطون در استقرار حاکمیت آن ها، اهمیت بسزایی دارد. ازاین رو پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و با تأکید بر منابع این دوره تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که چه عواملی باعث شکل گیری قدرت نظامی مُرابِطون شد؟ و مُرابِطون چه تغییراتی در تشکیلات نظامی ایجاد کردند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که مُرابِطون در ابتدا از ظرفیت های مغرب برای ایجاد قدرت نظامی سود جسته و حاکمیت خویش را تثبیت کردند، سپس ساختار ارتش را سامان داده و با طرح جهاد به اندلس راه یافتند. آن ها در این مرحله به توسعه ارتش، نوآوری و برنامه ریزی جهت نبردهای مختلف مبادرت ورزیدند.