تحلیلی بر روش، مراتب و پیامدهای «فهم اثر معماری» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اهمیت بررسی آثار معماری از منظر تاریخ و نظریه و نقد معماری، بخش عمده ای از پژوهش ها در این حوزه، به مطالعه اثر و بیان فهم حاصل از آن سوق داده است. اگر چه پرداختن به مقوله «مواجهه با اثر معماری» و جستار در «معیارها و مراتب فهم اثر معماری»، با بررسی خودِ بنا آغاز می شود، اما خاستگاه های آن در بنیان های نظری معماری است و لاجرم در حوزه نظری قرار می گیرد. اثر معماری چگونه فهمیده می شود و فهم آن چه ابعادی دارد؟ این پرسش اصلی مقاله حاضر است، که مراتب فهم اثر معماری و دستاوردهای آن را در برمی گیرد. در پی پاسخ به این پرسش، مسیری که این مقاله می پردازد، اصولاً عبارت خواهد بود از: مراتب مواجهه با اثر یا همان «بنا»، بدون پرداختن به مصداقی خاص، با محوریت جستار در رویکردهای شناخت و بنیان های نظری مقوله های مطرح در فهم اثر و پیامدهای آن در حوزه معماری. از این رو مباحث با مطالعه رویکردهای شناخت اثر در نظریه ها و پارادایم های معاصر آغاز می شود و با بررسی مراتب فهم اثر در حوزه معماری ادامه می یابد. سپس به معیارهای مطرح در فهم اثر معماری اشاره می شود تا مشخص گردد که مبنای شناخت نظری چه نقشی در فهم مصداق های معماری دارد و هر کدام از رویکردها می تواند مخاطب را به چه مرتبه ای از فهم اثر برساند.