انتخاب مسیرهای بهینه گردشگری شهری با بهره گیری از مدل های چیدمان فضا و تحلیل شبکه ای (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

چگونگی تشخیص و انتخاب "مسیرهای بهینه گردشگری" می تواند در راستای ارتقای کیفیت فضاهای تاریخی، فرهنگی و تفریحی شهرها بسیار کارآمد و تأثیرگذار باشد. پژوهش حاضر با انتخاب شهر نایین –به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و ارزشمند ایران که آثار و فضاهای تاریخی و فرهنگی بسیار مهمی را در خود جای داده است- تلاش دارد یکی از مسیرهای گردشگری تاریخی- فرهنگی در این شهر را به عنوان مسیر بهینه گردشگری در شهر نایین معرفی نماید. این پژوهش از نوع توسعه ای- کاربردی بوده، روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است و داده های مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. ابتدا برای مسیرهای بهینه گردشگری چهار معیار خدماتی، کالبدی- فضایی، فرهنگی و عملکردی تعریف و برای هر کدام از آن ها زیرمعیارهایی تبیین شدند: تأسیسات زیربنایی، خدمت رفاهی؛ کاربری، سیمای شهری، زیبایی، کیفیت، اختلاط، تنوع، کوتاهی، شبکه معابر، نزدیکی؛ هویت، قدمت، جاذبه و عناصر تاریخی؛ ایمنی و امنیت، پیوستگی، انعطاف پذیری. سپس از طریق تحلیل نقشه های محوری مسیرهای موجود و بررسی ساختار فضایی شهر -به دو صورت فراگیر و محلی- با استفاده از "روش چیدمان فضا(Space Syntax)" و از سوی دیگر، تحلیل و رتبه بندی مسیرها بر اساس معیارها و زیرمعیاری مطرح شده با بهره گیری از "روش تحلیل شبکه ای(ANP)"، دو محور تاریخی- فرهنگی "دروازه پنجاهه تا دروازه کلوان" و "دروازه نوگاباد تا دروازه چهل دختران"، تحلیل، امتیازدهی و رتبه بندی شدند. از طریق جمع بندی برآیند تحلیل ها و رتبه ها، محور اول موردبررسی (مسیر دروازه پنجاهه تا دروازه کلوان) با کسب امتیاز بیشتر، به عنوان مسیر بهینه گردشگری شهر نایین انتخاب گردید.