گردشگری پزشکی یا توریسم پزشکی انگلیسی: Medical Tourism) ) شاخه ای از گردشگری سلامت است که در آن شخص از کشوری به سایر نقاط دنیا با امکانات پیشرفته تر بهداشتی و درمانی سفر می کند تا از خدمات پزشکی کشور مقصد در مراکز درمانی بهره مند شود. در اغلب موارد، هدف از توریسم پزشکی بهره مندی از قیمت پایین خدمات پزشکی یا دریافت سریع تر و بهتر خدمات در سایر نقاط دنیاست. توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است. در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته می رود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است. در حالی که در توریسم پزشکی خدمات مشابه ارائه می شود ولی توریست کشور دیگر را ترجیح می دهد.خدمات ارائه شده در توریسم پزشکی متفاوت و بستگی به انتخاب گردشگر دارد. از خدمات بیسیک و ساده دندان پزشکی تا عمل جراحی های پیشرفته همچون تعویض زانو، جراحی قلب یا جراحی های زیبایی قابل ارائه بوده و محدودیتی نیست. گردشگری پزشکی به مسافرت افراد برای دریافت خدمات پزشکی در کشورهای دیگر در قالب گردش گر اطلاق می شود. هرچند شهر اردبیل در این صنعت از قابلیت های زیادی برخوردار است. اما نبود زیر ساخت های لازم در بیمارستانهای دولتی و بخش خصوصی و کاهش ارزش پول کشور آذربایجان موجب کاهش گردشگران شهروندان آذری به اردبیل شده است. در این پژوهش داده های آماری از طریق پرسشنامه و مصاحبه و مراجعه به بیمارستانها و مستندات موجود در ادارات و سازمان های متولی، جمع آوری گردیده است. بعد از جمع آوری اطلاعات اولیه110نسخه پرسشنامه بعد ترجمه به زبان لاتین آذربایجانی در دو بخش سوالات عمومی و ارزشی در بیمارستان های دولتی، خصوصی، هتل بیمارستان و مطب- های خصوصی و همچنین در محل اسکان اتباع آذری توزیع که در نهایت 77 نفر از افرادی که دارای سواد کافی بودند به پرسشنامه ها پاسخ دادند و 33مورد فاقد ارزش بوده که در نهایت 25 نفر زن و 52 نفر از پاسخ دهندگان مرد بودند.بیشترین فراوانی برای مطب ها وکلینیک ها می باشد که 61% افراد پاسخ گو را شامل می شود کمترین فراوانی نیز برای بیمارستان های خصوصی است که کمتر از 7% نمونه را شامل می شود. با توجه به اهداف و سوالات تحقیق، آمار توصیفی مربوط به سن، تحصیلات، جنسیت، بیمارستان مورد مراجعه، محل اسکان، وسیله ایاب و ذهاب و تحلیل توصیفی متغیرها به طور کامل بیان شد. بعد از بررسی نرمال بودن متغیرها با استفاده از آزمون کلموگروف، به تحلیل استنباطی فرضیات پرداخته شد. استنتاج تجزیه و تحلیل داده های پژوهش و خروجی بررسی فرضیات هم با همبستگی و آزمون ویلکاکسون بررسی شده میزان برآورد شده ضریب همبستگی اسپیرمن بین دو متغیر هزینه خدمات پزشکی و رضایت مندی برابر با 0.56 است. این همبستگی یک مقدار مثبت می باشد که موید همبستگی مثبت بین این دو متغیر است و مقدار آن در سطح 05/0معنی دار است زیرا مقدار p-value کمتر از 05/0است. همچنین بنابر خروجیSPSS وجود زیرساخت های گردشگری پزشکی در شهر اردبیل از نظر بیماران و در سطح بیش از 60% رد می شود این امر بدان مفهوم است که زیرساختهای لازم در زمینه گردشگری پزشکی در سطح استاندارد وجود ندارد. که در نتیجه مشخص شد بین هزینه خدمات پزشکی و افزایش توریسم پزشکی در اردبیل ارتباط معنی داری وجود دارد و همچنین زیر ساختهای توریسم پزشکی در شهر اردبیل در حد نرمال نمی باشد.
