متن شناسی طنز (با تعریف «طنز» براساس نظریات ادبی معاصر) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

موضوع و هدف این مقاله رسیدن به تعریفی از طنز به عنوان نوعی ادبی است تا بتوان به استناد آن طنز بودن متنی ادبی را بشناسیم. بر مبنای نظریات ادبی معاصر بویژه نظریات خواننده محور، تعریفی تازه از طنز داده شده است: «طنز، متنی ادبی است که کنش آن، ایجاد تقابل بین «مفاهیم ادراکی خواننده از متن» با «الگوهای ذهنی خواننده» است». این تعریف به عنوان مبنای تشخیص متون طنز از دیگر متون می تواند مورد استفاده قرار گیرد؛ بر این اساس نمونه هایی از طنزها در متون مختلف (قرآن مجید، شاهنامه، رباعیات خیام، اشعاری از شاملو و شفیعی کدکنی) تحلیل شده است. هم چنین بر مبنای این تعریف، نشان داده شده که بعضی از نمونه هایی که در کتابها یا مقالات مختلف، طنز معرفی شده است، مصداق طنز به عنوان نوعی بیان ادبی نیست.