معناشناختی کاربردی سنّت عطای عمومی (با تکیه بر آیه 20 سوره اسراء) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قرآن کریم به عنوان غنی ترین منبع علوم و معارف الهی، به بهترین وجه پرده از سنّت های حاکم بر هستی و سرنوشت انسان ها برداشته و به زیبایی رفتار خداوند با انسان ها را به تصویر کشیده است. یکی از این سنّت ها، سنّت عطاء عمومی است که موضوع اختتام آیه 20 سوره مبارکه اسراء می باشد. نظر به اینکه سخن قرآن کریم در این باره به اجمال و مختصر بیان شده و ابعاد و ویژگی های آن در هاله ای از ابهام قرار گرفته است، نوشتار حاضر با استفاده از روش معناشناسی کاربردی موضوع سنّت عطای عمومی را مورد کنکاش قرار می دهد تا قرائن زبانی و غیرزبانی معیاری شوند برای دریافت نکات ضمنی و غیرمستقیم قرآن در موضوع مورد پژوهش و سامان دهی جدید و تازه ای از آن. بررسی ها نشان می دهد سنّت عطاء الهی از لحاظ گستره و شمول در زمره سنّت های عام و از شئون ربوبیّت پروردگار است. این سنّت در ارتباط با سنّت امداد، خلق، هدایت عام و پاداش و کیفر بوده و شامل همه انسان هاست. عطاء الهی بنا بر اصل جریان، کنشی و از جنبه کیفیّت و چگونگی اجرا واکنشی به حساب می آید. با توجّه به عناصر بافتی، فضای صدور، ویژگی های دو طرف مخاطبه و محدودیت های حاکم بر کنش های غیربیانی می توان کارگفت های اظهاری، تعهّدی، ترغیبی، عاطفی و اعلامی را در آیه مشاهده نمود .