جایگاه شأن نزول آیات در استنباط احکام شرعی با تأکید بر آیات ناظر بر بهداشت خانواده (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

توجه به شأن نزول آیات الاحکام ناظر بر بهداشت جسمی، جنسی و روانی خانواده، ما را در فهم درست احکام مربوط به مراودات زناشویی و روابط خانوادگی یاری خواهد رساند. لذا در این نوشتار تلاش نموده ایم ، به بررسی تأثیر شأن نزول در برداشت های فقهی از آیات با تأکید بر آیات مرتبط با علوم پزشکی و بهداشت جسمی و روانی خانواده بپردازیم. پژوهش حاضر تحقیقی کاربردی بوده و با شیوه توصیفی- تحلیلی و روش مطالعه کتابخانه ای و استنادی صورت گرفته و با کنکاش در آیات الاحکام و بهره گیری از روایات مستند و تحلیل نظرات فقها، اهداف تحقیق دنبال شده است. در قرآن کریم قریب به سیصد آیه مرتبط با علوم پزشکی و بهداشت وجود دارد. پزشکی مشتمل بر «درمان و معالجه» و بهداشت به معنی «پیشگیری» است. اما اکثر مطالب علمی قرآن درباره بهداشت و پیشگیری است. از این روی، شناخت و بررسی شأن نزول آیات قرآن در برداشت های فقهی از آیات الاحکام مرتبط با بهداشت جسمی و روانی خانواده نقش بسزایی دارد. تعیین مصادیق احکام کلی در آیات (در این نوشتار آیات مرتبط با بهداشت خانواده)، تشخیص تخصیص حکم به سبب نزول یا عموم مکلفین، تمییز صحیح ناسخ از منسوخ و دستیابی به تناسب میان احکام مندرج در آیات قرآن، تقیید و تحدید مفهوم و مصداق آیه بر افراد، تبیین فلسفه ی احکام الهی در راستای شناخت مصالح و مفاسد احکام شرعی و تبیین واژگان مبهم در آیه را می توان به عنوان نمونه هایی از تأثیر شأن نزول آیات که ممکن است در راستای استنباط صحیح احکام شرعی از آیات قرآن راه گشا باشند، برشمرد.