شهر ساوه

«اگر ندانید کجا می خواهید بروید، بعید است بتوانید به آنجا برسید». هدف برنامه ریزی راهبردی و در رأس آن چشم اندازسازی، مشخص کردن جایگاهی است که شهر می خواهد به آن برسد. با اذعان به این جایگاه مهم برنامه ریزی راهبردیِ شهر و چشم اندازسازی، هدف مقالة حاضر تدوین چشم انداز شهر ساوه در قالب فرایند برنامه ریزی راهبردی است. نوعِ پژوهش براساس هدف، کاربردی و براساس روش و ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. مدل به کار گرفته شده در فرایند تحلیل راهبردی، مدل تحلیل عوامل داخلی و خارجی است. در تمامی مراحل کار (شناسایی عوامل، ترکیب و حذف عوامل، وزن بندی عوامل و تدوین راهبردها) مشارکت مستقیم ساکنان، مسئولان، نخبگان و ذی نفعان شهر ساوه در طی کارگاه های هم اندیشی به کار گرفته شده است. در مراحل تدوین چشم انداز شهر ساوه (تدوین چشم انداز اولیه، ارزیابی چشم انداز اولیه، اجماع و تدوین چشم انداز نهایی) نیز فرایند مشارکتی دو مرحله ای به کار گرفته شد که هر یک از مراحل با برگزاری کارگاه هم اندیشی همراه بوده است. چشم انداز نهایی شهر ساوه شامل 6 محور استراتژیک است که عبارت اند از شهری صنعتی و اقتصادی، شهری فرهنگی- تاریخی، شهری سالم و پایدار، توانمند در فرآوری محصولات کشاورزی، شهری دانشگاهی و قطب علمی منطقه، و جذاب و بانشاط برای فعالیت ها و جشنواره های ورزشی و فرهنگی.

شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده و از آن هویت می گیرد. هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار شده و با ایجاد تداعی خاطرات عمومی شهروندان و تعلق خاطر، شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت می کند. بی توجهی به این امر باعث می شود، شهروندان یک محله احساس تعلق به محل زندگی خود نداشته و محله ای ناپایدار شکل گیرد. هدف تحقیق ارزیابی عوامل اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی بر هویت بخشی سکونتگاه های نابسامان شهر ساوه می باشد. تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و بصورت پیمایشی از طریق پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری تمام ساکنان بالای 18 سال شهر ساوه می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 322 نفر تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و طبیعی همبستگی مثبت و معناداری با هویت بخشی محله دارند. به علاوه بین هویت و مدت سکونت تفاوت معنادار مشاهده شد و شهروندانی که مدت سکونت بیشتری داشتند، عوامل هویت بخشی و هویت مکانی این محله را مطلوب تر ارزیابی کرده اند. به طور کلی این تحقیق ثابت کرد صرف سکونتگاه نابسامان بودن نمی تواند موجب ضعیف شدن هویت شهروندان گردند. چنان که ساکنان محله یاقوت آباد با وجود غیر رسمی و نابسامان بودن و عدم رسیدگی های مناسب از سوی مدیریت شهری، حس هویت زیادی را نسبت به محله خود دارند.

شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده و از آن هویت می گیرد. هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار شده و با ایجاد تداعی خاطرات عمومی شهروندان و تعلق خاطر، شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت می کند. بی توجهی به این امر باعث می شود، شهروندان یک محله احساس تعلق به محل زندگی خود نداشته و محله ای ناپایدار شکل گیرد. هدف تحقیق ارزیابی عوامل اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی بر هویت بخشی سکونتگاه های نابسامان شهر ساوه می باشد. تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و بصورت پیمایشی از طریق پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری تمام ساکنان بالای 18 سال شهر ساوه می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 322 نفر تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و طبیعی همبستگی مثبت و معناداری با هویت بخشی محله دارند. به علاوه بین هویت و مدت سکونت تفاوت معنادار مشاهده شد و شهروندانی که مدت سکونت بیشتری داشتند، عوامل هویت بخشی و هویت مکانی این محله را مطلوب تر ارزیابی کرده اند. به طور کلی این تحقیق ثابت کرد صرف سکونتگاه نابسامان بودن نمی تواند موجب ضعیف شدن هویت شهروندان گردند. چنان که ساکنان محله یاقوت آباد با وجود غیر رسمی و نابسامان بودن و عدم رسیدگی های مناسب از سوی مدیریت شهری، حس هویت زیادی را نسبت به محله خود دارند.

طی دهه های اخیر تعداد مطلق جمعیت شهرها، نسبت شهرنشینی و همچنین تعداد و اندازه شهرهای بزرگ جهان رشد بی سابقه ای را تجربه کرده است. ازآنجاکه رشد شهری در کشورهای درحال توسعه به طورمعمول با گسترش فیزیکی عرصه های شهری و اغلب بصورت افقی شناخته می شود، مدیران و برنامه ریزان شهرها به داده ها و اطلاعات به روز و علمی در مورد توان های رشد شهری، وضعیت و روند تبدیل کاربری های زمین به منظور ارزیابی نیازهای توسعه جدید شهرها و ساکنان آن، فضاها، مکان ها،ویژگی ها، و همچنین پیامدهای اقتصادی و اجتماعی توسعه شهری نیاز دارند. شهر ساوه به عنوان دومین شهر استان مرکزی و یکی از بزرگترین قطب های صنعتی کشور، نیز همگام با افزایش رشد شهرنشینی در کشور و استان رشد جمعیتی قابل توجهی از بعد تعداد جمعیت، سکنه و عرصه فیزیکی و کالبدی شهر داشته است. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه روند رشد شهر ساوه و انتخاب مناسبترین سناریو برای رشد آتی می باشد. یافته ها نشان داد که مسیری که شهر ساوه برای رشد و توسعه طی کرده است رشد طبیعی اتفاق نیفتاده است. در عین حالی که شهر تقریبا از همه جهات در حال رشد است اما سرعت رشد در چهار جهت اصلی اصلا قابل قیاس با برخی نقاط عطف رشد نیست، وزن اصلی رشد شهر بیشتر درسمت شرق(یاقوت آباد) و شمال شرقی (عبدل آباد) شمال غربی (وحدت و قالیشوئی) و جنوب غرب مثل عباس آباد خواهد بود. یکی از محورها در امتداد مسیرهای اصلی منتهی به شهر صنعتی کاوه خواهد بود. میزان رشد در جهت های شمالی و جنوبی شهر باعث از بین رفتن زمین های مرغوب باغات و کشاورزی و رشد نامتوازن شهر خواهد شد.