مناظره های امام رضا (ع)

کرسی های آزاداندیشی به عنوان فرایندی مبتنی بر عقلانیت و به کارگیری خردجمعی در جهت تحقق بخشیدن به جنبش نرم افزاری و توسعه همه جانبه کشور، همواره مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و متفکران بوده و جزء یکی از واژگان پربسامد در گفت وگوهای علمی و سیاسی جامعه کنونی ایران است. تحقق و شکوفایی این ایده با چالش ها و موانع بسیاری مواجه گشته است. عمده ترین مانع بر سرِ راهِ تحقق این ایده، نبود الگویی راهبردی مبتنی بر آموزه های اسلامی شیعی است تا به واسطه آن، آسیب ها شناسایی و چالش های موجود برطرف گردد. با بررسی آموزه های اسلامی و سیره ائمه معصومین (علیهم السلام) مشخص می شود که بهترین الگو در زمینه برگزاری مطلوب کرسی های آزاداندیشی، مناظره های منحصربه فرد امام رضا (علیه السلام) با بزرگان ادیان و مذاهب است. بدین منظور، پژوهش حاضر به روشِ توصیفی تحلیلی و با استناد به کتاب های تاریخی و روایی سعی دارد با محوریت مناظره های امام رضا (علیه السلام) و بررسی و تحلیل مؤلفه های آن، چالش های پیش روی کرسی های آزاداندیشی را آسیب شناسی کند و زمینه پویایی و شکوفایی هر چه بیشتر آنها را فراهم آورد.

یکی از اهداف مهم انبیا و جانشینان آنها در طول تاریخ که قرآن کریم هم به آن تأکید می کند، دعوت به توحید و حل و فصل اختلافات دینی بوده است، در این راستا، مناظره یکی از شیوه های مرسوم تبلیغی در میان پیامبران و اولیای الهی برای دعوت به توحید و کنار گذاشتند اختلافات، جنگ ها و نزاع ها بوده است، آنچه بر اهمیت موضوع مناظره می افزاید وضعیت موجود در جامعه امروزی است، با توجه تنیش های موجود در دنیای اسلام، که از سوی قدرت های بزرگ دامن زده می شود، ضرورت مناظره بر سبک مناظره که پیش وایان دین و آیاتی از قرآن که از آن به جدال احسن یاد می کند بشتر احساس می شود، این روش سابقه طولانی در ادیان مختلف، در میان انبیاء داشته و تا دوره جانشینان آن ها ادامه داشته و در عصر امام رضا (ع) به اوج خود می رسد و امام رضا (ع) با استفاده از آیات قرآن، سیره نبوی و به کار گیری از استدلالات عقلی و نقلی که بر قوه عقل، تدبر و منطق استوار می باشد، در مناظرات گوناگون، بر مخالفین پیروز شده و آنها تحت تأثیر استدلال های متین امام قرار می گرفتند، به گونه ای که در همان جلسه تسلیم حق می شدند.