رهنمون اﻧﻘﻠﺎب اسلامی

مفهوم امنیت ملی یکی از مهمترین مفاهیم سیاست خارجی و مکاتب نظری در رشته روابط بین الملل محسوب می شود. هر یک از مکاتب نظری در ارتباط با مفهوم امنیت ملی با بهره گیری از رویکردهای متنوع تحلیلی عینی گرایانه و ذهنی گرایانه به توضیح و تبیین این مفهوم پرداخته اند. لایه های مختلف موضوعی امنیت ملی از دیگر حوزه های مطالعاتی مهمی است که نزد محققان علوم سیاسی بحث و بررسی شده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط با مفهوم امنیت ملی دیدگاه خاصی را در بیانات مختلف مطرح کرده اند. در پژوهش حاضر نگارندگان به دنبال تبیین ابعاد مختلف مفهوم امنیت ملی در مکاتب مختلف نظری و رهبر معظم انقلاب اسلامی هستند. سوال مقاله پیش رو این است که دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط با مفهوم امنیت ملی چگونه است و از چه ابعادی برخوردار می باشد؟ در پاسخ به سوال فوق فرضیه ذیل مطرح می شود دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط با مفهوم امنیت ملی برخاسته از نگاه تکثرگرایانه ایشان به این مقوله است و از ابعاد و لایه های مختلف نرم افزاری و سخت افزاری برخوردار می باشد. روش پژوهش مقاله حاضر توصیفی- تبیینی و روش جمع آوری منابع به صورت اسنادی است.

گسترش افراط گرایی سلفی در جهان اسلام و همزمان تشدید خشونت های هژمونیک در نظام بین الملل به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله مهمترین تحولات امنیتی چند دهه اخیر بوده است. بر همین اساس هدف اصلی این پژوهش؛ تبیین مهمترین ترتیبات امنیتی موثر بر شکل گیری و جهت یابی «افراط گرایی سلفی» و متقابلا تاثیراتی که افراط گرایی سلفی بر ترتیبات امنیتی منطقه ای و بین الملل گذاشته، می باشد. به همین جهت پرسش اصلی این پژوهش آن است که: «مهمترین ترتیبات امنیتی موثر بر گسترش افراط گرایی سلفی در طول مقطع پسا جنگ سرد کدامند و افراط گرایی چگونه بر ترتیبات امنیتی منطقه ای و بین الملل تأثیر گذاشته است؟» به عنوان روش پژوهش؛ از طریق تحلیل محتوای کیفی سخنان چهره های مشهور افراطی(برای مطالعه ادراک بین الاذهانی)، هویت یابی این جریان تبیین و با بهره گیری از چارچوب نظری سازه انگاری مهمترین تاثیرات سلفی گری بر ترتیبات امنیتی بررسی می گردد. فرضیه اصلی پژوهش نیز این چنین ارائه می شود که؛ «ترتیبات امنیتی نظام بین الملل هژمونیک پساجنگ سرد و افراط گرایی سلفی در یک رابطه سازا و قوام بخشی متقابل با یکدیگر قرار داشته اند. به گونه ای که؛ ترتیبات امنیتی نظام بین الملل هژمونیک با تاکید بر پویش های منطقه ای ناشی از تجاوز آمریکا به غرب آسیا، باعث هویت یابی، تشدید و جهت دهی به افراط گرایی سلفی شده است و متقابلا نضج افراط گرایی از طریق؛ قوام بخشی به فرهنگ کانتی در میان اعضای غربی نظام، گسترش فرهنگ هابزی علیه اسلام، آشوب و نفی نظم دولت-ملت در سطح منطقه ای، ویژگی هژمونیک نظام بین الملل موجود را قوام بخشیده است.»

تحریم های یک جانبه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران در سه دهه اخیر یکی از مسایل محوری در سیاست خارجی کشور بوده است. هر یک از جریان های سیاسی و نخبگیِ تأثیرگذار بر سیاست خارجی به فراخور گفتمانی که در آن زیست می کنند به دنبال ارایه تحلیل از نحوه ی شکل گیری چالش های موجود بر سر راه حل مسایل تحریمی و راه های برون رفت از آن هستند. صورت بندی مسئله تحریم ها نزد نخبگان سیاسی و تبیین روندهای منتهی به شکل گیری وضعیت موجود از طیف گسترده ای از تحلیل های متنوع برخوردار بوده است. تنوع حاضر در صورت بندی مسئله تحریم ها در چارچوب نظم سوم سلطه به وقوع پیوسته است. در این دوره از نظم، دو نظریه نظام انقلابی و غرب گرایی موازنه گرا به عنوان مهم ترین گفتمان های تأثیرگذار بر سیاست خارجی و صورت بندی چالش های تحریم ها در برابر یکدیگر قرار گرفته اند. سوال پژوهش حاضر این است که صورت بندی مسئله تحریم در دو نظریه نظام انقلابی و غرب گرایی موازنه گرا به چه صورتی بوده است و نظم سلطه در دوره سوم چگونه بر این فضا تاثیر گذاشته است؟ در پاسخ به سوال فوق فرضیه حاضر مطرح می شود نظریه نظام انقلابی با طرح مفهوم تولید قدرت درون زا و مقابله با نظم سوم سلطه به دنبال شکست تحریم ها است و در نقطه مقابل نظریه غرب گرایی موازنه گرا با طرح مفهوم برون گرایی آتلانتیک محور به دنبال همکاری با نظم سوم سلطه جهت برون رفت از چالش تحریم ها می باشد. اختلاف این دو نظریه در شکاف ادراکی و محاسباتی برآمده از چگونگی برخورد با نظم سوم سلطه است. روش تحلیل در پژوهش حاضر توصیفی- تبیینی است و از روش اسنادی جهت جمع آوری منابع استفاده می شود.

مقام معظم رهبری مراحل پنج گانه ای برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی  در نظر گرفته اند و آن مراحل  عبارتند از : انقلاب اسلامی ، نظام اسلامی ، دولت اسلامی ، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی. مساله و دغدغه پژوهش حاضر، آسیب شناسی موانع مرحله دولت سازی است. از اهداف اصلی این پژوهش ، بررسی و طبقه بندی موضوعی آراء و نظرات مقام معظم رهبری پیرامون موانع تشکیل دولت اسلامی می باشد . مقام معظم رهبری از سالهای ۹۷ و ۹۸ به بعد از تعبیر «دولت انقلابی» به جای دولت اسلامی به کار برده اند ، بنابراین  در پژوهش پیش رو دو واژه دولت اسلامی و دولت انقلابی همنشین هم هستند.   این مقاله در صدد پاسخ به این  سوالات می باشد که  موانع درونی و موانع بیرونی تشکیل دولت انقلابی از منظر مقام معظم رهبری کدام اند. این پژوهش  کیفی  به روش اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است که برای گردآوری اطلاعات آن از روش  تحلیلی و توصیفی استفاده شده است. باتوجه به منظومه فکری مقام معظم رهبری برخی موانع درونی و بیرونی برای تحقق آرمان های انقلاب اسلامی و در نتیجه ی آن تشکیل دولت انقلابی ، عبارتند از :  عدم تقوا ، خود باختگی و عدم اعتماد به نفس، تنبلی و بی ارادگی، سستی در بینش و ایمان انقلابی، مواضع انفعالی در مقابل دشمنان و ... از جمله موانع درونی می باشد  و همچنین جنگ روانی ، تزریق نا امیدی ، نفوذ ، تحریم و فشارهای اقتصادی ، سیاسی و نظامی توسط دشمنان از جمله موانع بیرونی می باشد.

تورم، همواره از شاخص های مهم اقتصادی قلمداد گردیده و از معضلات اصلی اقتصاد ایران درطی چهار دهه گذشته بوده است که نظرات مختلفی درباره آثار آن بر اقتصاد یک کشور وجود دارد. از این رو بررسی عوامل ایجادکننده این پدیده به منظور کنترل آن حائز اهمیت می باشد که مهمترین آن ها رشد نقدینگی و نوسانات نرخ ارز هستند. لذا یکی از مسیرها برای مهار نقدینگی و کنترل نرخ ارز هدایت و جهت دهی حجم پول و اعتبارات بانکی است که یکی از رئوس ابلاغی سرفصل اقتصادی برنامه هفتم توسعه می باشد. بررسی های این تحقیق نشان می دهد که دو متغیر نقدینگی و نرخ ارز رابطه تنگاتنگی در اثرگذاری بر تورم داشته و یکی از راه حل های موثر برای کنترل تورم می باشند. تجربه کشورهایی نظیر روسیه که مشابه کشورمان دارای درآمدهای ارزی نفتی می باشند و با وجود تحریم های گسترده تاحدودی توانسته اند نوسانات نرخ ارز را کنترل کنند می تواند درس آموخته های ارزشمندی برای اقتصاد ایران داشته باشد.

حکمرانی اقتصادی یکی از مهمترین ارکان حکمرانی در سطوح ملی است. کشورهای غربی با اتخاذ حکمرانی اقتصادی مبتنی بر نظام سرمایه داری مورد انتقاد برخی نخبگان غربی و شرقی قرار گرفتند. فردگرایی شدید، مصرف گرایی و رشد اقتصادی به قیمت از دست دادن ارزش های انسانی و نابودی معنویت از جمله تبعات حکمرانی اقتصادی غربی شمرده شده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی با مطرح کردن حکمرانی اسلامی ضمن انتقاد از حکمرانی غربی به برخی ویژگی های حکمرانی اقتصادی اشاره کرده اند. در پژوهش حاضر نگارنده به دنبال بررسی دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط با مفهوم و بحث حکمرانی اقتصادی است. سوال پژوهش حاضر این است که دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی در ارتباط با حکمرانی اقتصادی در دوره تحریم ها چیست و از چه مولفه های تحلیلی تشکیل شده است؟ در پاسخ به سوال فوق نگارنده فرضیه ذیل را مطرح می کند که با توجه به بیانات معظم له در دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی حکمرانی اقتصادی در دوره تحریم ها بر مبنای اقتصاد مقاومتی و متشکل از مولفه هایی همچون تولید ثروت، مشارکت مردمی و حمایت از معیشت طبقات محروم در کنار مقابله با تحریم ها است. روش پژوهش در مقاله حاضر توصیفی- تبیینی و روش گرداوری مطالب اسنادی می باشد.