تحلیل فضایی مخاطرات محیطی

تحلیل فضایی مخاطرات محیطی

تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال 10 تابستان 1402 شماره 2 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

شبیه سازی روند و فرین های دمای زنجان براساس سناریوهای اقلیمی و شگرد شبکه عصبی مصنوعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سناریوهای اقلیمی شبیه سازی فرین دما شبکه عصبی مصنوعی زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 730 تعداد دانلود : 221
تغییرات شدید آب و هوایی (و گرمایش کره زمین) در سال های اخیر به تغییر الگوهای جوی و پدید آمدن ناهنجاری های اقلیمی در اغلب نقاط جهان منجر شده است. فرایند تغییر اقلیم به ویژه تغییرات دما از مهم ترین چالش ها در قلمرو علوم زمین و علوم محیطی است. هرگونه تغییر در مشخصه های دما به عنوان یکی از عناصر مهم اقلیمی هر منطقه موجب تغییر در ساختار اقلیمی آن منطقه می گردد. از این رو شناخت تغییرات و روند دما در برنامه ریزی های محیطی مبتنی بر دانسته های آب وهوایی هر نقطه و ناحیه امری ضروری به نظر می رسد. به همین جهت پژوهش حاضر به شبیه سازی دمای روزانه (کمینه، بیشینه و میانگین) شهر زنجان تا سال 2100 می پردازد. روش اجرای پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای (اسنادی) است. برای بررسی دمای شهر زنجان از داده های کمینه، بیشینه و میانگین روزانه دما از ایستگاه همدید شهر زنجان طی دوره 2021-1961 استفاده شد. داده های مدل گردش عمومی جوی جهت شبیه سازی متغیرهای اقلیمی (دمای کمینه، متوسط و بیشینه) با استفاده از شگرد شبکه عصبی مصنوعی و سناریوهای اقلیمی، در دوره های آتی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از شبیه سازی فرین های دمایی با استفاده از سناریوهای RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5، نشان داد که افزایش متوسط دمای روزانه، کمینه و بیشینه تحت تمامی سناریوها، به ترتیب 6/3، 3/3 و 7/2 درجه سلسیوس برای دوره 2022-2100 محتمل است. بررسی داده های ماهانه شبیه سازی شده تحت سناریوها و داده های مشاهده شده نظیر نشان می دهد که احتمال دارد کمینه، میانگین و بیشینه دما در ماه های ژانویه و فوریه بیشترین افزایش را داشته باشند. در حالی که با توجه به 3 سناریو، احتمال دارد که میانگین کمینه در ماه اوت، متوسط دما در ماه آوریل و بیشینه دما در ماه اکتبر کم ترین افزایش را تجربه کنند. همچنین دمای فصلی شبیه سازی شده تحت سناریوها نشان می دهد همه فصل های سال به ویژه فصل های سرد سال، گرم تر خواهند شد. شمار رخداد فراوانی فرین ها نیز در هر سه مقیاس دمایی (کمینه، میانگین و بیشینه) برای چارک 25ام و75ام در هر سه سناریو افزایش خواهد یافت.
۲.

تحلیل استعداد رخداد جریان های واریزه ای و لغزش های کم عمق با استفاده از مدل تریگرز (TRIGRS) (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بابل رود مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زمین لغزش کم عمق فشار آب منفذی زمین لغزش ناشی از بارندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 35 تعداد دانلود : 678
در این مطالعه، به بررسی پتانسیل وقوع زمین لغزش های کم عمق ناشی از بارندگی در حوضه آبریز سجادرود پرداخته شده است. در این حوضه به دلیل توپوگرافی کوهستانی (شیب تند دامنه ها) و وجود خاک های حاوی مواد آلی به صورت طبیعی پتانسیل رخداد اینگونه زمین لغزش های ناشی از بارندگی زیاد است و سالانه زمین لغزش هایی با ابعاد مختلف بعد از وقوع بارندگی های شدید و طولانی مدت در آن رخ می دهد. این زمین لغزش ها که با مکانیسم لغزش در بخش های بالایی پوشش خاک آغاز می شوند، بلافاصله تبدیل به جریان های گلی-واریزه ای شده و از به هم پیوستن آنها ممکن است جریان های واریزه ای-گلی بزرگ در پایین دست حوضه شکل بگیرد که پدیده ای مخرب محسوب می شود. در این پژوهش، برای بررسی تأثیر بارندگی بر وقوع زمین لغزش های کم عمق و جریان های واریزه ای-گِلی از برنامه تریگرز (TRIGRS) که برنامه ای نسبتاً جامع و مبتنی بر شبکه برای تحلیل پایداری شیب به روش شیب بی نهایت (در مقیاس ناحیه ای) است، استفاده شده است. در این برنامه اثر نفوذ آب باران در خاک و رواناب ناشی از بارندگی که پارامترهایی مهم در ایجاد زمین لغزش های کم عمق و متعاقب آن جریان های واریزه ای-گلی هستند نیز به طور کامل در نظر گرفته می شود و این پدیده طبیعی به طور کامل شبیه سازی می گردد. داده های ورودی مورد نیاز برای این پژوهش شامل داده های توپوگرافی حوضه، ویژگی های زمین شناسی، زمین شناسی مهندسی و هیدروژئولوژیکی واحدهای خاکی (زون های زمین شناسی) و داده های مربوط به بارش در منطقه است که از منابع مختلف تهیه و در قالب فایل های متنی و نقشه های GIS مناسب مرتب سازی شده و مورد استفاده قرار گرفته اند. خروجی برنامه تریگرز شامل نقشه های توزیع مکانی حداقل ضریب ایمنی پایداری، عمق وقوع لغزش و فشار آب منفذی در عمق وقوع لغزش هستند که در قالب فایل های متنی تهیه و بعد از ترسیم در نرم افزارهای مبتنی بر GIS قابل تفسیر هستند. نتایج این مطالعه نشان داد که در بخش های مرتفع و پرشیب حوضه هرجا که خاک هایی با سنگ بستر از جنس سنگ های غنی از کانی های رسی (مثل گلسنگ، مارن و شیل) گسترش بیشتری دارند، پتانسیل رخداد لغزش های کم عمق ناشی از بارندگی بالاست و با وقوع بارندگی های با شدت بالا و مدت طولانی، این نوع زمین لغزش ها رخ خواهند داد که در صورت نزدیکی به سکونتگاه ها و جاده ها می توانند ریسک بالایی برای آنها داشته باشند. در بررسی های صحرایی صورت گرفته، همخوانی خوبی میان نتایج این مطالعه با تجربیات حاصل از مشاهدات صحرایی زمین لغزش های ناشی از بارندگی در منطقه از نظر توزیع مکانی و زمان وقوع آنها به دست آمد.
۳.

تحلیل فضایی تغییر اقلیم ایران از دیدگاه شار گرمای محسوس و شار گرمای نهان به روش باون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم ضریب باون گرمایش جهانی تحلیل فضایی - زمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 35 تعداد دانلود : 893
شار گرمای محسوس و شار گرمای نهان از جمله متغیرهایی هستند که وابستگی زیادی به دما دارند و از طرفی اکثر متغیرهای هواشناسی وابسته به دما می باشند. لذا در این پژوهش قصد داریم با بررسی سیر تغییرات شار گرمایی محسوس و گرمای نهان و نسبت بین این دو به بواکاوی و آشکارسازی تغییرات اقلیمی ایران بپردازیم. بدین منظور از داده های باز تحلیلی NCEP/NCAR شامل شار گرمای محسوس و نهان طی دوره 1948-2020 در محدوده ایران استفاده شد. از نسبت این دو شار گرمایی، میزان ضریب باون محاسبه شد. برای تحلیل فضایی زمانی – مکانی آنها از روش های درون یابی استفاده شد. ضمن اینکه با بهره گیری از روش های ناپارامتریک من کندال و شیب سن تغییرات فضایی و زمانی نیز بررسی شد. بخش اوّل نتایج نشان داد که به لحاظ مکانی میزان ضریب باون تابعی از عرض جغرافیایی و ناهمواری ها می باشد. و به لحاظ زمانی کمترین مقدار مربوط به ماه ژانویه و بیشترین مقدار مربوط به ماه ژوئیه است. نتایج بخش دوّم بیانگر این مطلب است که ضریب باون در طول زمان دارای سیر و روندی مثبت است. سیر صعودی آن بیانگر افزایش ضریب خشکی کشور است. به طوری که این وضعیت در روند مثبت و افزایش دما قابل مشاهده است.
۴.

ارزیابی و تحلیل ریسک وقوع زلزله بر شبکه آبرسانی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مخاطره زمین لرزه شهر تهران آسیب پذیری شبکه آبرسانی ریسک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 116 تعداد دانلود : 256
سیستم آبرسانی شهری مهم ترین زیر ساخت حیاتی به شمار می آید که معمولا در اثر وقوع حوادث طبیعی به ویژه زلزله و سیل آسیب می بیند از این رو عملکرد خطوط لوله سیستم آبرسانی، تعیین کننده میزان تاب آوری و طراحی زیر ساخت در برابر مخاطرات متعدد طبیعی و انسان ساختی است. خطوط لوله شبکه آب در معرض بیشترین خسارات هستند. در همین راستا با مدلسازی لرزه ای و آنالیز مکانی عوارض شبکه انتقال آب شهری، لرزه خیزی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت و شاخص های لرزه ای PGV,PGD،PGA شهر تهران محاسبه گردیده و میزان خطر پذیری منطقه مورد ارزیابی دقیق لرزه ای قرار گرفت. از طرفی برای وزن دهی شاخص های فوق از مدل ANP استفاده شده است. برای بررسی تعاملات و ارتباطات میان معیارها از نظر میزان اثرگذاری یا اثرپذیری از یکدیگر با توجه به هدف پژوهش و انجام مقایسات زوجی بین آنها پرسشنامه های مربوط تهیه و توسط کارشناسان مرتبط با موضوع پژوهش تکمیل گردید. مدل مفهومی ANP تهیه و در نرم افزار Super Decision اجرا گردید. پس از ترسیم وضعیت مخاطره و محاسبه آسیب پذیری شبکه آبرسانی استفاده از روش SAW مورد توجه قرار گرفت و وضعیت ریسک بر روی شبکه آبرسانی با روش SAW محاسبه گردید.. برای محاسبه ریسک زلزله براساس رابطه R= H*V مقادیر این دو مولفه (توان لرزه زایی، آسیب پذیری) در هم ضرب شده اند. این محاسبه در نرم افزار GIS روی لایه های توان مخاطره زایی و آسیب پذیری انجام و نتیجه نهایی حاصل از این محاسبه در نقشه میزان ریسک پذیری نمایش داده شد. میزان ریسک محاسبه شده برای تمامی شبکه انتقال آب بر اثر زمین لرزه نشان داده شده است. نتایج نهایی حاکی از این است که پتانسیل خطر از خطر کم تا خیلی زیاد وجود دارد بیشترین مساحت منطقه در کلاس ریسک کم خطر با 50 درصد مربوط به نواحی جنوبی از منطقه مورد مطالعه و بیشترین میزان ریسک با حدود 14 درصد بیشتر در نواحی شمالی به چشم می خورد که در برنامه ریزی ها باید در اولویت باشد.
۵.

تحلیل و پهنه بندی خطر سیل خیزی و ارتباط آن با پوشش گیاهی در شهرستان قیروکارزین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیلاب سیلخیزی قیروکارزین فرآیند تحلیل شبکه ای سوپر دسیژن مجموع ساده وزنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 202 تعداد دانلود : 713
سیل یکی از مخرب ترین مخاطرات آب و هوایی در سراسر جهان است. وقوع مکرر سیلاب های شهری بر امنیت عمومی شهری تأثیر گذاشته و توسعه پایدار اقتصاد اجتماعی را محدود کرده است. پژوهش حاضر با هدف تهیه نقشه پهنه بندی شدت سیل خیزی و تحلیل ارتباط آن با پوشش گیاهی در شهرستان قیروکارزین در استان فارس انجام گرفته است. بدین منظور در ابتدا پس از مرور منابع مختلف، با معرفی پنج معیار موثر در وقوع سیلاب که تکرار آنها در سایر تحقیقات در این زمینه فراوانی بیشتری داشت، عوامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، شاخص توپوگرافیک و ارتفاع رواناب به عنوان عوامل موثر انتخاب شده و با استفاده از روش فرآیند تحلیل شبکه ای در نرم افزار سوپر دسیژن وزن دهی و سپس با روش مجموع ساده وزنی نقشه نهایی بدست آمده است. درهمین راستا تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر لندست در سال های 2000 و 2021 و شاخص NDVI بدست آمده است. نتایج نشان داد اثرگذارترین معیار شاخص توپوگرافیک بوده است و شهرستان قیروکارزین در پنج پهنه خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد از نظر خطر وقوع سیلاب قرار داشته است، در این میان 8/1849 کیلومتر مربع (8/54 درصد) از شهرستان قیروکارزین در پهنه با خطر سیلاب زیاد و خیلی زیاد قرار دارد. هم چنین تحلیل تغییرات پوشش گیاهی نشان داد با وجود توسعه کشاورزی و باغی و منتج از آن بهبود نسبی مقادیر متوسط شاخص NDVI، در محدوده های اراضی بالادست حوضه های آبخیز این شهرستان، پوشش گیاهی اراضی جنگلی و مرتعی کاهش چشم گیری داشته است و در نهایت اثرات این مساله منجر شده است تا مناطق سکونتگاهی و اراضی کشاورزی و باغی در سال 2021 نسبت به سال 2000، با درصد فراوانی بیشتری در پهنه های با پتانسیل سیل خیزی بالا واقع شوند، این مساله می تواند موید این امر باشد که حفاظت کاربری اراضی حوزه بالادست متناسب با سیاست حفظ پوشش موجود و توسعه پوشش های گیاهی با استفاده از گیاهانی که ارزش حفاظت خاک بالایی را دارند، می تواند تا چه حد در تخفیف و فرونشانی سیلاب اراضی پایین دست نقش آفرین باشد.
۶.

بررسی توفان های تندری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توفان تندری همرفت فراوانی روند ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 134 تعداد دانلود : 955
توفان های تندری یکی از پدیده های جوی هستند که در زمان رخداد آنها، اغلب بادهای شدید، همراه با بارش های سنگین و رعد و برق گزارش می شود. رخداد آنها در بسیاری از موارد همراه با خسارت های فراوان مالی و جانی است. این پژوهش با هدف بررسی مکانی- زمانی توفان های تندری و شناخت روند آنها در ایران انجام شد. بدین منظور از داده های ماهانه تعداد روزهای توفان های تندری 201 ایستگاه همدید ایران از بدو تأسیس تا سال 2010 استفاده گردید. ابتدا فراوانی رخداد ماهانه و سالانه توفان های تندری ایستگاههای همدید در گستره ایران محاسبه شد. همچنین روند توفان های تندری براساس آزمون ناپارامتری من-کندال بررسی و مقدار کاهش یا افزایش این پدیده به کمک آزمون برآورد کننده شیب سن مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که توفان های تندری از نظر مکانی در تمام گستره ایران رخ می دهند. با این حال فراوانی این پدیده در شمال غرب، جنوب غرب و جنوب شرق ایران بیش از سایر بخش های دیگر است. از نظر زمانی نیز در هر ماه از سال بخشی(هایی) از ایران به عنوان کانون بیشینه رخداد توفان های تندری است. به عنوان مثال در زمستان مناطق جنوب غرب، جنوب و جنوب شرق ایران، در اوایل فصل بهار، غرب و شمال غرب ایران، و در اواخر بهار جنوب شرق کشور، کانون اصلی رخداد این پدیده بوده است. در تابستان شمال غرب تا شمال شرق ایران و همچنین جنوب شرق و جنوب استان فارس مراکز اصلی شکل گیری توفان های تندری هستند. در آغاز فصل پاییز سواحل دریای خزر تا شمال خلیج فارس و به سمت شمال غرب ایران و در نوامبر و دسامبر نیز جنوب غرب و غرب ایران محل اصلی رخداد این پدیده جوی بوده است. نتایج دیگر این پژوهش نشان داد که روند توفان های تندری نیز در گستره ایران مشابه نبوده است. این پدیده در شمال غرب، جنوب غرب و نیمه جنوبی استان کرمان روند افزایشی معنی داری(بیش از 1 روز در سال) را در سطح اطمینان 99% را نشان داد. همچنین در جنوب شرق و بخش وسیعی از ایران مرکزی کاهش معنی دار(7/0 روز در سال) برآورد گردید. در سایر بخش های ایران کاهش یا افزایش توفان های تندری به صورت پراکنده مشاهده شده است که البته مقدار آن در سطوح اطمینان 99%، 95% و 90% معنی دار نبوده است.
۷.

ارزیابی داده های زمینی و تصاویر ماهواره ای در تحلیل گرد و غبارهای نیمه غربی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصاویر ماهواره ای داده زمینی شاخص NDDI گرد و غبار غرب ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 414 تعداد دانلود : 853
طوفان گرد و غبار فرایند پیچیده ای است که تحت تاثیر تعامل سیستم اتمسفر–زمین بوده و از نظر اقلیم شناسان و هواشناسانی که تغییرهای اقلیمی و اتمسفری را بررسی می کنند، پایش پوشش گرد و غبار یک پدیده دینامیکی مهم است. در این مطالعه با استفاده از داده های دید افقی و سنجش از دور ماهواره ای (MODIS) و شاخص NDDI به آشکارسازی گردوغبار در نیمه غربی ایران پرداخته شده است. طبق بررسی های انجام شده، نقشه میانیابی تعداد روز غبارآلود در نیمه غربی ایران نشان داد که محدوده مورد مطالعه غرب ایران از لحاظ فراوانی وقوع پدیده گرد و غبار و چگونگی روند آن دارای نظام همگنی نیست و تعداد روزهای گرد و غباری از شمال به سمت جنوب افزایش می یابد. هسته بیشینه وقوع پدیده گرد و غبار در بخش جنوبغربی منطقه و بر روی اهواز، امیدیه و بوشهر قرار دارد که با منشاٌ مناطق بیابانی در عراق-سوریه و عربستان است. نتایج پراکنش فضایی دید افقی ایستگاه های زمینی با آشکارسازی شاخص NDDI بر روی تصاویر مطابقت دارد و نشان داد که بیشترین سطح پوشش گردوغبار بر روی اتمسفر استان های فارس و بوشهر و کمترین مقدار آن در سطح استان های آذربایجان غربی و شرقی، قم و مرکزی مشاهده می شود.
۸.

برآورد دمای سطح زمین (LST) و مقایسه آن با شاخص های NDMI، NDWI و NDVI به منظور بررسی تنش آبی با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی (LULC) در سیستم ماشین بردار پشتیبانی(SVM) (منطقه مورد مطالعه: تالاب انزلی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: LST NDWI NDMI NDVI کاربری اراضی تالاب انزلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 601 تعداد دانلود : 111
دمای سطح زمین پارامتر مهمی در مطالعات بیوسفر، یخ کره و تغییرات آب و هوایی به شمار می رود. در این تحقیق با بهره گیری از سنجه OLI و TIRS ماهواره لندست 8، مقادیر LST، NDVI، NDMI و NDWI برای منطقه تالاب انزلی محاسبه گردید. بررسی ها نشان داد که حداقل دمای LST برای سال های 2013، 2018 و 2023 به ترتیب معادل 94/13، 36/22 و 6/14 بوده و حداکثر مقادیر آن برای همین سال ها به ترتیب معادل 7/35، 58/40 و 6/31 درجه سانتیگراد برآورد شده است. وضعیت پوشش گیاهی، دسترسی به منابع آبی و تنش آبی برای منطقه مورد مطالعه با شاخص های NDVI، NDWI و NDMI برآورد گردید. برای برآورد این شاخص ها از باندهای 3، 4، 5، 6 و 10 ماهواره لندست8 استفاده شد. مقادیر حاصله با مقادیر LST مقایسه گردید. نمودارهای پراکنش نشان می دهند که بیشترین همبستگی منفی بین LST و NDMI به میزان 65/0- برقرار بوده و بیشترین همبستگی مثبت بین شاخص های NDWI و LST به میزان 23/0 برقرار می باشد. در کل بررسی ها نشان داده است که بین دو شاخص NDMI و NDVI با شاخص LST رابطه همبستگی منفی برقرار بوده است. برای بررسی تغییرات کاربری اراضی(LULC) نیز از روش ماشین بردار پشتیبانی(SVM) استفاده شد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه که از وسعتی معادل 81/686 کیلومتر مربع برخوردار است زمین های کشاورزی با گسترش قابل توجهی روبرو بوده و از 329 کیلومتر مربع در سال 2013 به 7/487 کیلومتر مربع رسیده است. در این بین پهنه های جنگلی با کاهش شدیدی مواجه شده و از 8/34 کیلومتر مربع به 73/1 کیلومتر مربع کاهش یافته اند.
۹.

آشکارسازی تغییرات رخدادهای حدی دما و بارش با دوره های بازگشت مختلف در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم دوره بازگشت رویداد های حدّی من - کندال ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 854 تعداد دانلود : 818
در بیشتر مطالعات مرتبط با تغییراقلیم، آشکارسازی روندهای پتانسیلی در متوسط طولانی مدت متغیرهای اقلیمی مطرح شده است، در حالیکه مطالعه تغییرپذیری فضایی- زمانی رویدادهای حدّی نیز دارای اهمیت است. در این پژوهش داده های روزانه ی دمای حداکثر، دمای حداقل و مجموع بارش 49 ایستگاه سینوپتیک با 30 سال دوره ی آماری(2020-1991) برای تجزیه و تحلیل شاخص های حدّی مورد استفاده قرار گرفته و 15 شاخص حدّی بارش و دما در محیط برنامه R استخراج گردید. درنهایت با استفاده از آزمون ناپارامتریک من-کندال روندهای این شاخص ها محاسبه شد. مقادیر این شاخص ها برای دوره های بازگشت 50، 200 و 500 ساله برآورد گردید و نقشه های آن مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که روند شاخص های بارش به جز شاخص طول دوره خشک (CDD) کاهشی است در حالیکه روند شاخص های حدّی دما به جز دو شاخص روزهای با دمای حداکثر و حداقل روزانه زیر صفر درجه، افزایشی است. از نظر فضایی شاخص های گرم در نواحی شمال غربی، شاخص های سرد در نیمه جنوبی کشور دارای روند افزایشی بوده و حاشیه دریای خزر، دریای عمان و خلیج فارس و مناطق کوهپایه ای زاگرس تاثیرپذیرترین مناطق در نتیجه افزایش روند بوده اند. همچنین مقادیر شاخص ها برای دوره بازگشت های 50، 200 و 500 ساله برآورد شدند. در نتیجه بررسی های انجام شده، شمال غرب کشور بیشترین مقادیر شاخص ها را در دوره بازگشت های مختلف در شاخص های دما دارد. افزایش مقادیر شاخص های R10 ، R20 ، RX1day و RX5day در دوره بازگشت های مختلف بیشتر در رشته کوه زاگرس و البرز بوده است و شاخص های CWD، CDD و SDII در حاشیه دریاهای خزر و خلیج فارس بیشترین مقادیر را داراست.
۱۰.

واکاوی زمانی و مکانی روند دمای بیشینه ی عمق خاک در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دمای خاک تغییرات زمانی - مکانی آزمون من - کندال شیب سن ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 868 تعداد دانلود : 341
دمای خاک یکی از پارامترهای مهم در مطالعات هیدرولوژی، هواشناسی کشاورزی و اقلیم شناسی است. در این پژوهش تغییرات دمای خاک ایران در عمق های 5 تا 30سانتی متری زمین با هدف شناسایی رفتار زمانی و مکانی دما در گستره ی ایران بررسی شده است. بدین منظور داده های دمای خاک ۱۵۰ ایستگاه هواشناسی ایران استفاده شده است. پس از کنترل کیفی داده ها و انجام تحلیل های آماری مقدماتی، تغییرات روزانه و ماهانه ی دما برای کل ایران بررسی شد. در ادامه روند دمای خاک با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال و شیب خط سن بررسی شده است. نتایج نشان داد رابطه ی مستقیم میان افزایش و کاهش دمای خاک در طول سال و ضریب تغییرات روزانه ی آن دیده می شود. روند مثبت دما در دو فصل تابستان و زمستان در گستره ی ایران فراگیر بوده است. در فصل تابستان روندهای قوی با اطمینان ۹۹ درصد غالبا در مناطق کوهستانی فراوانی بیشتری دارد در حالی که در فصل زمستان ایستگاه های واقع در نیمه ی جنوبی ایران بیشترین روند مثبت دمای خاک را در عمق های مختلف تجربه کرده اند. بررسی مقادیر روند دما گویای این است که روندهای بالاتر از ۱ درجه ی سلسیوس غالبا تا عمق ۲۰ سانتی متری خاک دیده می شود. روند افزایشی دمای خاک در فصل زمستان گسترش مکانی بیشتری را نشان می دهد که گویای افزایش دماهای کمینه ی سالانه است و در حالت کلی روند افزایشی دمای خاک ایران را در بلندمدت نشان می دهد.
۱۱.

عوامل موثر بر ارتقاء تاب آوری پروژه های ساختمانی به منظور کاهش آسیب های ناشی از حوادث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آورسازی تاب آوری پروژه پروژه های ساختمانی حوادث اختلالات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 995 تعداد دانلود : 730
در سال های اخیر، با افزایش قابل توجه آمار رخدادهای ناگوار گوناگون از قبیل بحران های مالی، بلایای طبیعی و غیرطبیعی و غیره، توانایی بقاء امری حیاتی برای پروژه ها خصوصا در صنایع زیربنایی مانند صنعت ساختمان بوده است. در واقع، پروژه ها همچون سیستم های موقتی نیاز دارند تا جهت پیشگیری و کاهش تاثیر خسارات پیش آمده ها، تا ب آور شوند. بنابراین، هدف اصلی پژوهش حاضر عبارت است از: بررسی عوامل موثر بر ارتقاء تاب آوری در پروژه های ساختمانی به منظور کاهش آسیب ها و شکست های ناشی از حوادث و اختلالات. در این راستا، در این پژوهش ترکیبی، ابتدا با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای عوامل موثر معرفی شدند. در ادامه، داده های جمع آوری شده، از طریق مطالعات میدانی و مصاحبه با ده نفر از خبرگان پژوهش، تحلیل (کیفی مضمونی) شدند. بر این اساس، عوامل اصلی و فرعی موثر، در سه دوره ی زمانی قبل، حین و پس از ساخت، شناسایی، اصلاح و نهایی گردیدند. پس از آن، عوامل اصلی با استفاده از پرسشنامه ی توزیع شده بین شصت و یک نفر، نرم افزار کمی SPSS و نیز آزمون فریدمن اولویت بندی شدند؛ که به ترتیب عبارتند از: در مرحله ی قبل از ساخت- قوانین و سیاست های کلان و امکان سنجی؛ در مرحله ی ساخت- ایمنی، تیم پروژه، نظارت و کنترل، تکنولوژی ساخت، مدیریت چابک، آموزش، مدیریت ذینفعان، مدیریت هزینه، مدیریت ارتباطات، مدیریت زمان بندی و درس آموخته ها و در مرحله ی پس از ساخت- مدیریت بحران، تعمیر و نگه داری و فرهنگ سازی. در آخر، یافته های پژوهش نشان می دهند که اتخاذ رویکرد مدیریتی مبتنی بر تاب آوری در پروژه ها خصوصا در حوزه ی ساختمان سازی می تواند آسیب ها و شکست های ناشی از حوادث و اختلالات را به حداقل برساند.
۱۲.

بررسی شواهد مورفوتکتونیک رشد چین جوان گیو و ارتباط آن با زمین لرزه های منطقه در شمال خاوری لوت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سامانه گسل نهبندان-خاش زمین لرزه رشد چین گسل گیو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 256 تعداد دانلود : 536
فلات ایران زمین، به دلیل قرارگیری در میانه کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا و در بین دو صفحه همگرای عربی-اوراسیایی در دوره ترشیاری، با گسل خوردگی های فراوان و به سبب آن رخداد زمین لرزه های مخرب مواجه بوده است. از اینرو، شناخت مناطق پرخطر لرزه ای نخستین گام برای کاهش خسارات ناشی از زمین لرزه است. در این پژوهش، چگونگی رشد کواترنری چین جوان گیو در اثر جنبایی گسل امتدادلغز گیو، به عنوان یکی از رشته های سامانه گسل نهبندان-خاش در شرق بلوک لوت و مسبب رخداد زمین لرزه 1324 مد نظر قرار گرفته است. شواهد متعدد، دلالت بر ارتباط گسل امتدادلغز جنوب گیو و رشد چین جوان گیو و تشکیل پک گسلی جوان و فعال گیو است. پیمایش های میدانی و شواهد مورفوتکتونیک همچون؛ انحراف مسیر و حفر بستر رودخانه ها، پدیده آنته سه دانس، جابجایی مخروط افکنه ها و نسل های متعدد آن از یافته های این پژوهش است، بیانگر جنبایی بالای قطعه جنوبی گسل گیو بوده و از توان خطر لرزه خیزی بالایی برخوردار است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۹