در نوشتار حاضر تلاش خواهد شد جایگاه فرهنگ در تنش زدایی و اعتماد سازی در روابط بین الملل ، ضرورت مفاهمه و رابطه فرهنگی بین ایران و مصر و راهکارهای تقویت زمینه های فرهنگی رفع مشکلات موجود در مناسبات فرهنگی دو کشور بررسی گردد . به بیان دیگر ، مراد پاسخ به این پرسش های بنیادی است که : چه عواملی روابط فرهنگی ایران و مصر را ارتقاء می بخشند ؟ عوامل واگرا بر سر راه روابط فرهنگی دو کشور کدامند ؟ چرا توسعه روابط فرهنگی دو کشور دارای اهمیت است ؟ ...
در قرن بیستم ایران و مصر ، شاهد افت و خیزهای بسیاری در مناسبات فی مابین خود بوده اند . پرسش عمده ای که در این نوشتار مطرح شده ، آن است که چه عواملی موجب این فراز و نشیب ها شده است ؟ نگارنده بر آن است که با بررسی مسیر تحول مراودات فوق به ویژه در نیمه دوم قرن بیستم ، نشان دهد تحولات در سطح نظام بین المللی ، بیشترین عامل تاثیر گذار بر کیفیت روابط ایران و مصر بوده است . واقعیت آن برداشت دو کشور از ماهیت نظام و بین الملل جهت گیری آن ، منجر به تیرگی روابط شده است .
نوشتار حاضر به تبیین نظری سیاست تنش زدایی در طرح سیاست خارجی دولت آقای خاتمی پرداخته و به بهره گیری از آن در تجدید روابط سیاسی ایران و مصر نگاه دارد . در ابتدا مفهوم تنش زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی بررسی می شود و سپس به موقعیت مصر و نگاه دولت آن به تجدید روابط سیاسی با ایران و تفاوت نگاه دو دولت در مورد مسایل خاورمیانه ( اعراب ـ اسراییل ) می پردازد . .
تحولات جهانی در سطوح مختلف بین المللی و منطقه ای ، در عین اینکه فرصت هایی را فرا روی سیاستگذاران می گذارد . محدودیت هایی را نیز ایجاد می کند . به رغم نگارنده سیاست خارجی کشورمان طی سالهای اخیر ، محیط بین المللی را به آن داشت تا ماهیت مناسبات با ایران را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد .
نگارنده در تلاش است در کنار نگاه به ابعاد تاریخی ، فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی مناسبات ایران و مصر ، امکان همکاری راهبردی دو کشور را جهت مقابله با گسترش سلاح های هسته ای اسراییل مورد توجه قرار دهد . ایران و مصر در مجامع بین المللی گوناگون با این امر مخالفت کرده و خواستار بازرسی تاسیسات هسته ای اسراییل شده اند . در ادامه نویسنده دو عامل را در ایجاد حساسیت در ایران و مصر در این زمینه موثر می داند .
ایران و مصر به عنوان دو کانون اصلی تمدن شرق ، از گذشته با یکدیگر مراوده داشته و در پیشبرد تاریخ و تمدن بشری نقشی حیاتی ایفا کرده اند . در طول تاریخ مردم ایران و مصر ـ چنانکه خواهیم دید ـ همواره به همکاری روز افزون تمایل نشان می دادند . آشنایی با پیشینه تاریخی و فرهنگی روابط دو کشور می تواند ما را در خصوص درک موقعیت ها و ضرورت های کنونی کمک نماید . .
نگارنده مشارکت را یک امر اجتناب ناپذیر برای ارایه فرهنگ اسلامی به سایر فرهنگ ها و ایجاد یک تعادل بین امور بین المللی و اسلامی می داند . وی ضمن بررسی مشکلات سیاسی ، مشارکت اقتصادی و مشارکت فرهنگی . به ارایه چند پیشنهاد جهت تحقق مشارکت پرداخته است که به اختصار عبارتند از 1- تشکیل شورای عالی مشارکت و هماهنگی سیاسی 2- تشکیل شوراهای فرعی شورای عالی در زمینه های سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی ، نظامی و امنیتی ، اجتماعی و فنی 3- تشکیل بانک اطلاعات مشترک در بخش های مختلف 4- تشکیل کمیته های اجرایی 5- اتخاذ گام های مثبت جهت عادی سازی مناسبات دو کشور .
